1403/6/16 03:14

مجازات های تعیین شده در قانون مجازات اسلامی، دارای انواع مختلفی بوده که یکی از آن ها حبس یا همان مجازات زندان می باشد. حبس، به طور کلی، دارای دو نوع تعزیری و حدی بوده که هر کدام، دارای احکام و مقررات مخصوص به خود می باشند. یکی از تفاوت های این دو نوع حبس، این است که در حبس تعزیری، تبدیل مجازات زندان به جزای نقدی و اصطلاحا خرید حکم حبس، امکان پذیر می باشد. بنابراین، از آنجا که بیشتر اشخاص ترجیح می دهند تا به جای رفتن به زندان، معادل نقدی مجازات خود را به دولت بپردازند، لازم است تا این اشخاص، با مقررات مربوط به خرید حبس تعزیری آشنا شوند. مجازات ها در قانون مجازات اسلامی، به چهار نوع کلی تقسیم شده که عبارتند از: حد، قصاص، دیه و تعزیر. اما، هر یک از این مجازات ها، خود، دارای زیرمجموعه های مختلفی بوده که هر کدام دارای قواعد و احکام مخصوص به خود می باشند. همانطور که ملاحظه می شود، یکی از انواع اصلی مجازات، در حقوق کیفری کشور ما، مجازات تعزیری است. منظور از مجازات های تعزیری، مجازات هایی است که نوع و میزان آن ها، در شرع مشخص نشده و قانون مجازات اسلامی، تعیین کننده آن ها می باشد. یکی از انواع مجازات های تعزیری، حبس بوده که از آنجا که زیرمجموعه مجازات های تعزیری می باشد، به آن، حبس تعزیری گفته می شود. البته، علاوه بر این نوع از مجازات زندان، نوع دیگری از حبس نیز در قانون مجازات وجود داشته که به آن، حبس حدی گفته شده و دارای احکام کاملا متفاوتی از حبس تعزیری می باشد. خرید حکم شلاق، صرفا در خصوص شلاق تعزیری، امکان پذیر است و نه حدی، بنابراین، امکان خرید حکم شلاق تعزیری جرم رابطه نامشروع دون زنا، وجود دارد و امکان خرید حکم شلاق جرم شرب خمر که یک جرم حدی است و نوع و میزان مجازات آن، در شرع، مشخص شده، وجود ندارد. به هر حال، هنگامی که علیه شخصی، جرمی مطرح گردیده و متهم، خود اطلاع دارد که مجازات قانونی آن جرم، حبس می باشد یا اینکه، فردی، با حکم دادگاه، به مجازات زندان محکوم می گردد، یکی از مهم ترین دغدغه های این اشخاص و خانواده های آنها این مساله است که آیا حبس را می توان خرید؟ پیش از آنکه به سوال فوق پاسخ داده و شرایط و نحوه خرید حکم حبس را بررسی کنیم، لازم است تا به توضیح دو نکته مهم بپردازیم. اولا، اصطلاح خرید حکم حبس، یک اصطلاح غیر حقوقی و رایج میان عامه مردم بوده و از نظر حقوقی، نادرست می باشد. آنچه، از نظر حقوقی امکان پذیر است، تبدیل حبس، به مجازات های دیگر بوده؛ اما، از آنجا که این اصطلاح، در میان عموم مردم، رایج گردیده، ما نیز در ادامه، از اصطلاح خرید حبس استفاده خواهیم کرد که منظور، همان تبدیل حبس می باشد. در پاسخ به این سوال که آیا حبس را می توان خرید، باید گفت، بله، در شرایط خاصی، خرید حکم حبس تعزیری یا در واقع، تبدیل مجازات زندان به جزای نقدی، امکان پذیر می باشد که موارد ، شرایط و نحوه خرید آن، در فصل نهم قانون مجازات اسلامی، تحت عنوان (مجازات های جایگزین حبس) و در مواد 64 به بعد قانون، مورد پیش بینی قانون گذار قرار گرفته است. مطابق مواد مزبور، در موارد زیر، امکان خرید مجازات زندان یا در واقع، تبدیل آن به جزای نقدی وجود خواهد داشت: در جرایم عمدی، در صورتی که حداکثر مجازات قانونی جرم انجام گرفته، 3 ماه حبس باشد، مجازات های جایگزین حبس، من جمله جزای نقدی، اجبارا و الزاما اجرا می گردند. در جرایم عمدی، مشروط بر اینکه مجازات قانونی جرم، 91 روز تا 6 ماه حبس تعزیری باشد، به اجبار و الزاما، حکم به مجازات های جایگزین، از جمله جزای نقدی می گردد. در جرایم عمدی که حداکثر مجازات قانونی جرم، بیش از 6 ماه تا 1 سال حبس بوده، مجازات های جایگزین حبس، من جمله جزای نقدی، به اختیار دادگاه اجرا می گردند. در کلیه جرایم غیر عمدی، به اجبار و الزاما، حکم به مجازات های جایگزین حبس، از جمله جزای نقدی صادر می گردد، لازم به ذکر است که در قانون مجازات، تبدیل حکم حبس تعزیری، صرفا به جزای نقدی، مورد تصریح قانون گذار قرار نگرفته و قاضی، در تعیین یک از مجازات های جایگزین، به جای مجازات زندان، مخیر می باشد که این مجازات ها، عبارتند از: دوره مراقبت، خدمات عمومی رایگان، جزای نقدی، جزای نقدی روزانه و محرومیت از حقوق اجتماعی.