تخلفات انتظامی قضات

مهمترین تخلفات انتظامی قضات کدامند؟

وقتی جرمی واقع می شود و یا حقی از شما تضییع یا مورد انکار قرار می گیرد، شما به مراجع قضایی مراجعه و به دنبال اجرای عدالت خواهید بود که اصولاً هرچند مشکلاتی وجود دارد اما منجر به احقاق حق شما خواهد شد.

منتها گاهی ممکن است قاضی در رسیدگی به پرونده شما مرتکب قصور و تقصیری شود و یا سهل انگاری او یا اشتباه قاضی موجب تضییع حق شما شود، در این موارد نظارت بر نحوه عملکرد و رفتار قضات و رسیدگی به تخلفات انتظامی و صلاحیت قضائی مطابق قانون نظارت بر رفتار قضات خواهد بود  و شما می توانید به دادگاه انتظامی قضات مراجعه نمایید.

لیست تخلفات انتظامی قضات و درجه مجازات آن

مطابق ماده ۱۴ قانون نظارت بر رفتار قضات؛ در نه مورد است که مرتکبان با توجه به اهمیت و شرایط ارتکاب،به یکی از مجازاتهای انتظامی‌درجه یک تا چهار محکوم می‌شوند و آنها عبارتند از:

درج نکردن مشخصات خود یا امضاء نکردن زیر صورتجلسات، اوراق تحقیق و تصمیمات یا ناخوانا نوشتن یا به کار بردن کلمه یا عبارت سبک و ناپسند

عدم اعلام ختم دادرسی در دادگاه و ختم تحقیقات در دادسرا یا تاخیر غیر موجه کمتر از یک ماه در صدور رأی و اجرای آن

عدم حضور عضو دادگاه در جلسه رسیدگی بدون عذر موجه یا شرکت نکردن وی در مشاوره و صدور رأی و امضاء آن یا عدم تشکیل جلسه رسیدگی در روز مقرر بدون عذر موجه

عدم نظارت منتهی به بی‌نظمی‌متصدیان امور شعب مراجع قضائی بر عملکرد اداری شعب

عدم اعمال نظارت مراجع عالی قضایی نسبت به مراجع تالی و دادستان نسبت به دادیار و بازپرس از حیث دادن تعلیمات و تذکرات لازم و اعلام تخلفات، مطابق قوانین مربوط

بی‌نظمی در ورود به محل کار و خروج از آن یا عدم حضور در نوبت کشیک، جلسات هیأتها و کمیسیونهایی که قاضی موظف به شرکت در آنها است، بدون عذر موجه و بیش از سه مورد در ماه یا سه نوبت متوالی

غیبت غیرموجه و حداکثر به مدت یک تا پنج روز متوالی یا متناوب در یک‌دوره سه ماهه

اهمال در انجام وظایف محوله

اعلام نظر ماهوی قاضی پیش از صدور رأی.

تخلفات قضات

موارد مهم تری نیز درباب تخلفات انتظامی قضات وجود دارد که مشمول مجازات درجه۴ تا ۹ می شوند و عبارتند از:

صدور رای غیر مستند یا غیر مستدل

غیبت غیر موجه از شش تا سی‌روز در یک دوره سه ماهه یا خودداری غیرموجه از عزیمت به محل خدمت یا ترک خدمت به مدت کمتر از سی‌روز

دستور تعیین وقت دادرسی خارج از ترتیب دفتر اوقات بدون علت موجه

تأخیر یا تجدید وقت دادرسی بدون وجود جهت قانونی و بدون ذکر آن

رعایت نکردن مقررات مربوط به صلاحیت رسیدگی اعم از ذاتی یا محلی

رفتار خارج از نزاکت حین انجام وظیفه یا به مناسبت آن

تاخیر غیر موجه بیش از یک ماه در صدور رای و اجرای آن

عدم رعایت مقررات مربوط به تشکیل جلسه دادرسی و ابلاغ وقت رسیدگی

خودداری از اعلام تخلفات کارکنان اداری، ضابطان، وکلاء دادگستری، کارشناسان رسمی‌دادگستری، مشاوران حقوقی قوه قضائیه و مترجمان رسمی به مراجع مربوط، در موارد الزام قانون.

تخلفات مهم دیگری که منجر به مجازات درجه ۶ تا ۱۰ می شود نیز عبارتند از:

سوء استفاده از اموال دولتی، عمومی‌و توقیفی

خودداری از اعتبار دادن به مفاد اسناد ثبتی بدون جهت قانونی

خودداری از پذیرش مستندات و لوایح طرفین و وکلاء آنان جهت ثبت و ضبط فوری در پرونده

خودداری غیرموجه از عزیمت به محل خدمت در موعد مقرر یا ترک خدمت بیش از سی‌روز

استنکاف از رسیدگی و امتناع از انجام وظایف قانونی.

شدیدترین مجازات نیز برای تخلفات ذیل تعیین شده که مجازات درجه ۸ تا ۱۳ است و این تخلفات عبارتند از:

گزارش خلاف واقع و مغرضانه قضات نسبت به یکدیگر

اشتغال همزمان به مشاغل مذکور در اصل یکصد و چهل و یکم (۱۴۱) قانون ‌اساسی یا کارشناسی رسمی‌دادگستری، مترجمی رسمی، تصدی دفتر ازدواج، طلاق و اسناد رسمی و اشتغال به فعالیتهای تجارتی.

خارج کردن مستندات و لوایح طرفین از پرونده

خروج از بی‌طرفی در انجام وظایف قضائی

پذیرفتن هرگونه هدیه یا خدمت یا امتیاز غیرمتعارف به اعتبار جایگاه قضائی

رفتار خلاف شأن قضائی که عبارتست از: انجام هرگونه عملی که در قانون، جرم عمدی شناخته می‌شود و یا خلاف عرف مسلم قضات است به نحوی که قضات آن را مذموم بدانند.

مجازات های انتظامی قضات کدامند؟

طبق ماده ۱۳ قانون نظارت بر رفتار قضات؛ مجازاتهای انتظامی‌قضات سیزده درجه به شرح زیر است:

توبیخ کتبی بدون درج در سابقه خدمتی

توبیخ کتبی با درج در سابقه خدمتی

کسر حقوق ماهانه تا یک سوم از یک ماه تا شش ماه

کسر حقوق ماهانه تا یک سوم از شش ماه تا یک سال

کسر حقوق ماهانه تا یک سوم از یک سال تا دو سال

تنزل یک پایه قضائی و در مورد قضات نظامی‌تنزل یک درجه نظامی یا رتبه کارمندی

تنزل دو پایه قضائی و در مورد قضات نظامی‌تنزل دو درجه نظامی‌یا دو رتبه کارمندی

انفصال موقت از یک ماه تا شش ماه

انفصال موقت از شش ماه تا یک سال

خاتمه خدمت از طریق بازنشستگی با داشتن حداقل بیست و پنج سال سابقه و بازخرید خدمت درصورت داشتن کمتر از بیست و پنج سال سابقه

تبدیل به وضعیت اداری و در مورد قضات نظامی لغو ابلاغ قضائی و اعاده به یگان خدمتی

انفصال دائم از خدمت قضائی

انفصال دائم از خدمات دولتی.

اگر قاضی مرتکب تخلفی شود که مجازات آن در قانون صراحتاً نیامده تکلیف چیست؟

طبق ماده ۱۸ قانون نظارت بر رفتار قضات؛ تخلف از قوانین موضوعه که در این قانون یا سایر قوانین، برای آن مجازات پیش بینی نشده است با توجه به اهمیت و شرایط ارتکاب، مستلزم یکی از مجازاتهای انتظامی‌ درجه دو تا پنج است.

چنانچه تخلف از قانون، عمدی و برای اجرای مقصودی له یا علیه یکی از اصحاب دعوی یا به لحاظ پذیرفتن توصیه و مغلوب نفوذ شدن صورت گیرد و منتهی به تضییع حق یا تأخیر در انجام وظیفه یا ترک آن گردد، مرتکب نسبت به اهمیت و شرایط ارتکاب، به یکی از مجازاتهای انتظامی‌ درجه هشت تا سیزده محکوم می‌شود.

موارد موقوفی تعقیب قضات کدامند؟

در سه مورد تعقیب قاضی در دادگاه انتظامی قضات موقوف خواهد شد:

موضوع پرونده انتظامی قبلاً رسیدگی شده باشد

موضوع پرونده انتظامی مشمول مرور زمان شده باشد

قاضی که تخلف به وی منسوب است، فوت شده یا بازنشسته، بازخرید، مستعفی و یا به هر نحو دیگر از خدمت قضائی به‌طور دائم منفک شده باشد.

اگر تقصیر قاضی سبب ورود خسارت شود، چه کسی مسئول جبران خسارت است؟

طبق ماده ۳۰  قانون نظارت بر رفتار قضات؛ رسیدگی به دعوای جبران خسارت ناشی از اشتباه یا تقصیر قاضی موضوع اصل یکصد و هفتاد و یکم (۱۷۱) قانون اساسی جمهوری اسلامی‌ ایران در صلاحیت دادگاه عمومی‌ تهران است.

رسیدگی به دعوای مذکور در دادگاه عمومی نیز منوط به احراز تقصیر یا اشتباه قاضی در دادگاه عالی است.

شکواییه انتظامی باید چگونه طرح شود؟

طبق ماده۱۵ آیین نامه قانون نظارت بر رفتار قضات؛ شکواییه انتظامی باید حاوی نکات ذیل باشد:

نام، نام خانوادگی، نشانی اقامتگاه، کدپستی، کدملی، و در صورت امکان شماره تلفن ثابت، تلفن همراه، دورنگار، پست الکترونیک.

سمت شاکی انتظامی در پرونده قضایی و ذکر شماره پرونده در صورتی که شکایت ناظر به پرونده باشد.

هویت قاضی یا قضات مورد شکایت.

مشـخص بودن (کلی نبودن) شـکوائیه و در صـورت امکان ارائه مستندات اثبات شکایت.

امضاء شاکی یا نماینده قانونی وی و در صورت عجز از امضاء، اثر انگشت او. (نماینده قانونی اعم است از وکیل، ولی، وصی، قیم و یا اشخاصی که قائم‌مقام قانونی محسوب می‌گردند. در صورتی که اقامه شکایت از طرف وکیل باشد باید حق داشتن شکایت انتظامی در وکالتنامه تصریح شده باشد.)

در صورتی که شکوائیه فاقد یکی از نکات مزبور باشد، بایگانی می‌شود. اما چنانچه به تشخیص دادستان موضوع مهم و قابل رسیدگی باشد. در اجرای تبصره۱ ماده ۲۲ قانون، شکوائیه به دادیار ارجاع و دادیار مزبور رسیدگی و اظهارنظر می‌نماید.

شکایات واصله به دادگستری مراکز استان‌ها

شکایات واصله به دادگستری مراکز استان‌ها موضوع ماده ۲۳ قانون با رعایت نکات فوق‌الذکر در دبیرخانه ثبت و ظرف یک هفته جهت رسیدگی به دادسرا ارسال می‌گردد. مرکز حفاظت و اطلاعات کل قوه قضاییه در صورت وصول گزارش هایی علیه قضات موضوع را به دادستان گزارش نموده.

و پس از اخذ مجوز قضایی لازم و با رعایت شئون قضایی و به نحوی که به حیثیت قضایی قاضی خدشه‌ای وارد نشود تحقیقات لازم را انجام و نتیجه را در مهلت مقرر به مقام مزبور گزارش می‌دهد.

تصمیم دادسرای انتظامی قضات، مبنی بر تعقیب یا منع تعقیب یا موقوفی تعقیب انتظامی و بایگانی شدن پرونده، بدون اشاره به هویت قاضی طرف شکایت از طریق مقتضی از قبیل پست الکترونیک و پیامک به اطلاع شاکی یا نماینده قانونی وی می‌رسد.  البته دادن تصویر اظهارنظر مقامات دادسرا و کیفرخواست به شاکی انتظامی ممنوع است.

نحوه رسیدگی به صلاحیت قضات

پس از تردید در صلاحیت قاضی از سوی یکی از مقامات مندرج در ماده ۴۴ قانون نظارت بر نحوه رفتار قضات، گزارش به همراه مستندات به کمیسیون ارسال و با دستور دبیر در دبیرخانه ثبت می‌شود.

در صورت نیاز به تحقیقات بیشتر با تشخیص کمیسیون تحقیقات لازم به نحو مقتضی بعمل خواهد آمد.کمیسیون می‌تواند نمایندگانی را جهت تحقیق و بررسی به محل اعزام نماید کلیه مدیران قضایی استان‌ها و ادارات ذیربط مکلفند همکاری لازم را با نمایندگان اعزامی بعمل آورده و کلیه اسناد و مدارک و مستندات را در اختیار آن‌ها قرار دهند.

رسیدگی کمیسیون محرمانه بوده و تحقیقات لازم باید تا حدامکان، بگونه‌ای انجام شود که حیثیت قاضی مزبور و تشکیلات قضایی مخدوش نگردد. تمام موارد فوق تا زمانی است که قاضی زنده و درحال خدمت باشد و اگر قاضی که صلاحیت او مورد تردید قرار گرفته است فوت کند یا بازخرید یا بازنشسته و یا به هر نحو از خدمت قضایی به طور دائم منفک شود رسیدگی متوقف و پرونده امر بایگانی می‌شود.

پس از تکمیل تحقیقات، پرونده در جلسه کمیسیون مطرح و قاضی که در صلاحیت او تردید شده است به نحو مقتضی دعوت و پس از تفهیم جهات تردید در صلاحیت، توضیحات وی استماع و در صورت استمهال، مهلت کافی جهت تدارک دفاع داده می‌شود.

عدم حضور قاضی مورد نظر مانع رسیدگی نخواهد بود. چنانچه رأی اکثریت اعضاء کمیسیون بر عدم صلاحیت قاضی باشد پرونده جهت رسـیدگی و صدور حکم به دادگاه صـلاحیت ارسـال در غیر این صورت بایگانی می شود.