انواع جرم خیانت در امانت

                                         انواع جرم خیانت در امانت

از جمله رایج­ ترین اقسام خیانت در امانت عبارتنداز

الف- خیانت در امانت چک ضمانت:

در عصر کنونی، به منظور حائز اهمیت بودن خصیصه ­ی اعتماد در مراودات تجاری و مدنی افراد، چنین ویژگی­ صرفاً با تودیع اسناد تجاری (از قبیل چک تضمین) از بابت انجام تعهد یا پرداخت ثمن در عقودی نظیر بیع، محرز می ­گردد. در چک ­های تضمینی، وجود وصف امانت در روح تودیع چک می ­باشد زیرا چک در صورت عدم اجرای تعهد بایست کارسازی گردد و تا مادامی که این امر تحقق نیافته، به ­نحو امانی در اختیار طرف قرارداد قرار دارد. ولیکن گاهاً پیش از سپری شدن موعد انجام تعهد، طرف قرارداد اقدام به وصول وجه چک می ­نماید که در واقع چنین اقدامی برخلاف وصف امانی چک می ­باشد. البته وصف امانی نیازی به درج در متن چک نمی ­باشد و همین که از اوضاع و احوال معامله این امر محقق گردد، به منظور اثبات جرم خیانت در امانت کفایت می­ کند. در همین باره می­ توان به ماده ­ی 674 قانون مجازات اسلامی مصوب 1375 اشاره نمود : « هرگاه اموال منقول یا غیرمنقول یا نوشته­ هایی از قبیل سفته و چک و قبض و نظایر آن به عنوان اجاره یا امانت یا رهن یا برای وکالت یا هر کار بااجرت یا بی­ اجرت به کسی داده شده و بنا بر این بوده است که اشیای مذکور مسترد شود یا به مصرف معینی برسد و شخصی که آن اشیاء نزد او بوده آن­ها را به ضرر مالکین یا متصرفین آن­ها استعمال یا تصاحب یا تلف یا مفقود نماید به حبس از شش ماه تا سه سال محکوم خواهد شد». این قسم موارد، شامل سفته در خصوص تضمین یا حسن انجام کار صادر می­ گردد نیز می­ شود.

ب- خیانت در امانت چک سفید امضاء :

ماده­ ی 673 قانون مجازات اسلامی مصوب 1375 مقرر می­ کند « هر کس از سفید مهر یا سفید امضایی که به او سپرده شده است یا به هر طریق به­ دست آورده، سوء استفاده نماید به یک سال تا سه سال حبس محکوم خواهد شد». از ماده فوق برداشت می­ گردد که به صرف صدور چک سفید امضاء در وجه دیگران، جرم خیانت در امانت تحقق نخواهد یافت بلکه می­ بایست عنصر سوء نیت و سوء استفاده از آن وجود داشته باشد. البته اصل بر این است که چک یا سفته­ ای که به صورت سفید امضاء صادر گردیده را نمی ­توان مشمول خیانت در امانت محسوب دانست مگر اینکه شاکی، دلایلی ارائه کند که رابطه­ ی امانی را بتواند اثبات نماید. اکیداً توصیه می­ گردد که افراد به هیچ وجه چکی را هر چند از بابت ضمانت سفید امضاء صادر ننمایند تا گرفتار مشکلات متعاقب آن نشوند.

پ- خیانت در امانت چک حامل:

چک حامل بدین صورت می­ باشد که صادرکننده با قید مبلغ و تاریخ پرداخت، چک را در وجه حامل صادر می­ کنند و در اختیار دارنده قرار می­ دهد. بدین صورت که چک در دست هر کس باشد، ایشان دارنده محسوب شده و می­ توان وجه چک را وصول کند. همان­طور که سخن از جرم خیانت در امانت و ارکان آن فوقاً بیان شد، ماهیت صدور چک در وجه حامل، در تضاد با امانی بودن آن می ­باشد مگر اینکه چنین قیدی در متن آن تصریح گردد.

ت- خیانت در امانت پول:

ماده­ ی 607 قانون مدنی در تعریف ودیعه (نوعی امانت) مقرر می­ کند « ودیعه عقدی است که به موجب آن یک نفر مال خود را به دیگری می ­سپارد؛ برای آنکه آن را مجاناً نگاه دارد. ... ». متن ماده بیانگر آن است که ودیعه با سپاردن مال تحقق پیدا می­ کند و پول نیز از جمله تعاریف مال بصورت کلی محسوب می ­شود هر چند که پول عینی معین نیست بلکه عینی کلی محسوب می­ شود و مادامی که مودع، ودیعه­ دهنده تقاضای استرداد مال را نماید، مستودع(امین) ملزم نیست که صرفاً همان پول را تحویل دهد بلکه می ­تواند از مصادیق عین کلی، استفاده کند. در نتیجه استفاده از پول مورد امانت از سوی مستودع و بازگرداندن آن به هنگام تقاضا در تضاد با وصف امانی عقد ودیعه نمی ­باشد.