قولنامه چیست ؟

یکی از شرایط صحت قرارداد آن است که وقتی دو نفر تصمیم می گیرند قراردادی با هم منعقد کنند ، در واقع با رضایت خود متعهد می شوند تعهد خود را در موقع مقرر انجام دهند . اما گاهی شرایط لازم برای انجام تعهد وجود ندارد و در واقع مقدمات اولیه تنظیم قرارداد وجود ندارد . با وجود این باز هم دو طرف قرارداد ، مایلند که با یکدیگر معامله کنند . برای مثال خریدار برای انعقاد عقد بیع ،  پول کافی برای خرید خانه ندارد اما می تواند آن را تا مهلت مشخصی فراهم کند . در این مورد و مواردی از این دست ، دو طرف با یکدیگر قراردادی می بندند که به آن وعده قرارداد ، پیش قرارداد و یا در اصطلاح عام ، قولنامه گفته می شود . از این رو ددر این مقاله بر آنیم تا مفهوم قولنامه ، هدف از انعقاد قولنامه و ویژگی ها قولنامه را بیان کنیم . 

” قولنامه اعتبار خود را از ماده 10 قانون مدنی می گیرد “

قولنامه چیست ؟

قولنامه از دو واژه قول و نامه تشکیل شده است . از ترکیب این دو کلمه متوجه می شوبم که معنی قولنامه چیست . قولنامه ، نامه یا سندی است که در آن تعهد و قولی نوشته می شود . در واقع ، قولنامه هم یک قرارداد است که اعتبار خود را از ماده 10 قانون مدنی*می گیرد . قولنامه که به آن پیش قرارداد یا وعده قرارداد هم گفته می شود ، قراردادی است که بر اساس آن ، دو طرفی که می خواهند در آینده باهم عقد بیع منعقد کنند متعهد می شوند در زمان مشخصی به تعهد خود یعنی انتقال مال به دیگری عمل کنند . 

* ماده قانون مدنی : " قراردادهای خصوصی نسبت به کسانی که آن را منعقد نموده‌اند در صورتی که مخالف صریح قانون نباشد نافذ است. "

هدف از تنظیم قولنامه

هدف از تنظیم قولنامه این است که دو طرف قرارداد مطمئن باشند که طرف مقابلشان به تعهد خود برای بستن عقد بیع و انتقال مال متعهد است . زیرا معمولا افراد با این هدف قولنامه منعقد می کنند که یک سری مقدمات را برای بستن قرارداد خرید و فروش ، مثل پرداخت عوارض و مالیات ، دریافت مجوز از شهرداری و ... را فراهم کنند . بنابر آنچه گفته شد در می یابیم که دو طرف در قولنامه به یکدیگر تعهد می کنند که بعد با هم عقد بیعی ( قرارداد خرید و فروش ) منعقد کنند و مالی را به یکدیگر منتقل کنند . برای مثال در قولنامه خرید و فروش خانه ، تعهد می کنند تا در موعد مقرر و بعد از فراهم شدن مقدمات لازم ، قرارداد اصلی خرید خانه را بنویسند . 

” قولنامه تعهد به انتقال مال در آینده است . “

ویژگی های قولنامه

بنابر آنچه گفته شد می توان ویژگی های قولنامه را در موارد زیر دانست : 

اولین ویژگی قولنامه در این است که برخلاف بحث پیرامون صحت اعتبار آن ، باید پذیرفت که قولنامه ها قراردادهای معتبری هستند که می توان به آنها استناد کرد . دومین ویژگی قولنامه ها این است که در آنها تعهد به این صورت است که دو طرف می پذیرند شرایط لازم را برای انعقاد قرارداد در آینده فراهم کنند . در واقع نوع تعهد در قولنامه از نوع تعهد به انتقال در آینده است . سومین ویژگی قولنامه در قدرت الزام قراردادی و دریافت وجه التزام است . بعد از انقلاب اسلامی اعتبار قولنامه بر اساس نظرات فقها کم شد و آن را تنها یک شرط ابتدایی و غیر ضروری تلقی کرند . اگر این تفسیر مورد قبول باشد ، دیگر وجود وجه التزام برای کسی که به تعهد خود طبق قولنامه عمل نکرده است ، بی دلیل خواهد بود . اما این نظریه با رویه عملی و استدلال بعضی از حقوقدانان تفاوت داشت و قولنامه هنوز به عنوان قرارداد معتبر مورد استفاده عموم قرار می گرفتند . از این رو برای حل مشکل اعتبار و الزام قولنامه ها ، اسنادی دیگر تنظیم شد تا به جای قولنامه ، در دفاتر معاملات بانکی ، مورد استفاده قرار بگیرند . به این اسناد مبایعه نامه گفته می شود .