آثار تعطیل شدن کارگاه در قانون کار

به لحاظ عملی ، برخی از شرایط و اوضاع و احوال فنی ، اجتماعی و یا اقتصادی سبب می شود که ادامه فعالیت کارگاه مشمول قانون کار امکان پذیر نبوده و به همین دلیل ، کارگاه با تعطیلی و وقفه در فعالیت خود مواجه شود . در این شرایط ، اصولا امکان ادامه فعالیت برای کارگرانی که در آن کارگاه مشغول به کار بوده اند امکان پذیر نمی باشد و این تعطیلی آثار و پیامدهای خاصی را برای آنها به بار خواهد آورد .

البته تعطیلی کارگاه ممکن است به صورت قهری یا خارج از اراده افراد حادث شده باشد و یا اینکه خود کارفرما بنا به دلایل و ملاحظاتی اقدام به تعطیل نمودن کارگاه کند . به همین مناسبت ، در ادامه این مقاله قصد داریم به بررسی موضوع تعطیل شدن کارگاه مشمول قانون کار پرداخته و حمایت های قانونی که در این شرایط برای کارگران مشمول قانون کار پیش بینی شده است را مورد بررسی و تحلیل قرار بدهیم .

تعطیلی قهری و اضطراری کارگاه

تعطیلی کارگاه ممکن است ناشی از حوادث و اتفاقاتی باشد که به صورت غیر مترقبه و خارج از اراده کارفرما یا اشخاص دیگر به وقوع پیوسته باشد . به عنوان مثال ، در مواردی که آتش سوزی ، سیل ، زلزله و نظایر آن اتفاق افتد و در پی آن امکان ادامه کار در کارگاه وجود نداشته باشد ، به ناچار کارگاه مشمول قانون کار تعطیل خواهد شد . در این خصوص ماده 15 قانون کار مقرر می دارد :

" در موردی که به واسطه قوه قهریه یا بروز حوادث غیر قابل پیش بینی که وقوع آن از اراده طرفین خارج است ، تمام یا قسمتی از کارگاه تعطیل شود و انجام تعهدات کارگر یا کارفرما به طور موقت غیر ممکن گردد ، قراردادهای کار با کارگران تمام یا آن قسمت از کارگاه که تعطیل می شود به حال تعلیق در می آید . تشخیص موارد فوق با وزارت کار و امور اجتماعی است " .

تعطیل شدن کارگاه به اراده کارفرما

در قسمت قبل به بررسی یکی از اشکال تعطیل شدن کارگاه های مشمول قانون کار پرداخته شد ؛ با این حال در برخی از موارد ممکن است که حادثه سبب تعطیلی کارگاه نشده باشد ؛ بلکه ایجاد مشکلات اقتصادی یا ضروریات فنی کارفرما را ناگزیر از تعطیل کردن تمام یا قسمتی از کارگاه نموده باشد . به عنوان نمونه ایجاد مشکلات اقتصادی که سبب کاهش فعالیت کارگاه و زیان آوری آنها می شود به کارفرما این اجازه را خواهد داد تا کارگاه را به صورت موقتی تعطیل کند .

لازم به ذکر است که تعطیل شدن کارگاه به اراده کارفرما در قانون کار مورد پیش بینی قرار نگرفته است . با این حال از آن جهت که این نوع تعطیل شدن کارگاه موقتی است ، می توان آن را سبب تعلیق قرارداد کار دانست و آثار حقوقی مترتب بر تعلیق قرارداد کار را در ارتباط با آن جاری نمود .

حقوق کارگران پس از تعطیلی کارگاه

تعطیلی کارگاه مشمول قانون کار چه به دلیل بروز حوادث غیر مترقبه بوده و یا اینکه ضروریات فنی و اقتصادی سبب این امر شده باشد ، علی القاعده نباید سبب شود که کارفرما از تعهداتی که در برابر کارگران دارد خودداری نموده و از این بابت ، کارگران در مضیقه و فشار قرار گیرند .

به همین دلیل در قوانین مربوط به حقوق کار ، به موضوع حمایت از کارگران پس از تعطیل شدن کارگاه پرداخته شده است . البته ذکر این نکته ضروری است که در مورد تعلیق قرارداد کار به دلیل قوه قهریه ، از آن جهت که کاری توسط کارگران انجام نمی شود ، کارفرما مکلف به پرداخت کردن حقوق یا مزد به کارگران نخواهد بود . با این حال ، به دلیل اینکه آثار تعطیلی کارگاه به امنیت شغلی کارگران لطمه ای وارد نکند ، اصولا کارگران می توانند پس از تعطیل شدن کارگاه بدون هیچ گونه تعهدی ، در محل دیگری مشغول به کار بشوند .

یکی دیگر از حقوق کارگران در مدت تعلیق قرارداد کار آن است که کارفرما حق اخراج کردن کارگران در صورت تعطیلی کارگاه را ندارد ؛ در غیر این صورت ممکن است وی محکوم به پرداخت خسارت اخراج غیر موجه به کارگران خود بشود . در همین راستا ماده 30 قانون کار ، کارفرما را مکلف نموده که پس از رفع تعطیلی کارگاه ، مجددا همان کارگران سابق را به کار باز گرداند .

بر اساس این ماده : " چنانچه کارگاه بر اثر قوه قهریه ( سیل ، زلزله و امثال اینها ) یا حوادث غیر قابل پیش بینی ( جنگ و نظایر آن ) تعطیل گردد و کارگران آن بیکار شوند ، پس از فعالیت مجدد کارگاه ، کارفرما مکلف است که کارگران بیکار شده را در همان واحد بازسازی شدن و مشاغلی که در آن به وجود می آید به کار اصلی بگمارد " .

یکی دیگر از موضوعات مهمی که در ارتباط با حقوق و مزایای کارگران پس از تعطیلی کارگاه مورد پیش بینی قرار گرفته است ، لزوم پرداخت بیمه و یا حقوق بیکاری به کارگرانی است که به دلیل تعطیل شدن کارگاه از کار بی کار شده اند و در همین راستا ، قانون تامین اجتماعی و قانون بیمه بیکاری موازینی را مقرر داشته اند .

به موجب تبصره 2 ماده 2 قانون بیمه بیکاری ، " بیمه شدگانی که به علت بروز حوادث قهریه و غیر مترقبه از قبیل سیل ، زلزله ، جنگ ، آتش سوزی و ... بیکار می شوند ، با معرفی واحد کار و امور اجتماعی محل ، از مقرری بیمه بیکاری استفاده خواهند کرد " . ماده 7 این قانون ، جمع مدت پرداخت مقرری بیمه بیکاری برای مجردان را حداکثر 24 ماه و برای متاهلان حداکثر 50 ماه مقرر داشته است .