عده بذل و انقضای مدت

یکی از موضوعات مهمی که قانونگذار در ارتباط با انحلال ازدواج مقرر نموده است ، لزوم نگهداشتن عده برای زن در صورت جدایی زوجین است . لزوم این امر که ناشی از احکام فقهی است ، تنها مربوط به عقد دائم نیست ؛ بلکه در عقد موقت نیز زن باید عده نگه دارد . از جمله روش های انحلال نکاح عقد موقت ، بذل مدت و همچنین انقضای مدت است که قانونگذار در ماده 1152 قانون مدنی به آن اشاره نموده است . به همین دلیل ، در این مقاله عده بذل مدت و عده انقضای مدت را مورد بررسی قرار می دهیم .

عده بذل مدت

بذل مدت بعنوان یکی از روش های انحلال عقد موقت به این معنا است که مرد ، مدتی را که از عقد موقت باقی مانده است را به زن بخشیده یا در اصطلاح حقوقی آن را بذل نماید . به محض انجام این کار ، زن از قید زوجیت مرد آزاد می شود . اما این مطلب سبب می شود که زن از همان تاریخ ، عده نگه دارد تا بتواند بعد از آن در صورت تمایل با مرد دیگری ازدواج کند . مطابق ماده 1152 قانون مدنی ، عده بذل مدت در مورد نکاح منقطع یا همان عقد موقت دو طُهر است ؛ مگر اینکه زن به اقتضای سن عادت زنانگی نبیند که در این صورت مدت عده 45 روز است . بنابراین ، زن موظف است بعد از بذل مدت ، به مدت گذشت دو بار از عادت زنانگی و پاک شدن از آن عده نگه دارد . در مورد زنانی هم که با توجه به سن شان باید عادت زنانگی داشته باشند ، اما ندارند ، باید 45 روز عده بذل مدت نگه دارند .  

عده انقضای مهلت

در صورتی هم که عقد موقت مدت زمانش تمام بشود نیز زن باید عده نگه دارد که این مدت مانند مدت زمان عده بذل مدت است . یعنی در این مورد نیز زن موظف است به میزان دو طُهر عده نگه دارد و در صورتی هم که با توجه به سن باید عادت زنانگی داشته باشد اما ندارد ، همان 45 روز زمان عده انقضای مهلت است .  

همچنین ، در عقد موقت ، اگر زن باردار باشد ، باید تا پایان زایمان عده نگاه دارد و در صورتی هم که شوهر فوت کند ، باید عده وفات شوهر که چهار ماه و ده روز است را نگاه دارد . نکته بسیار مهمی که وجود دارد این است که ازدواج پیش از تمام شدن عده ، مجاز نیست و حکم ازدواج با زن شوهردار را خواهد داشت . بنابراین ، در صورتی که زن بخواهد با مرد دیگری ازدواج کند باید تا پایان مهلت عده صبر کند .

اما سوال مهمی که مطرح می شود این است که در صورتی که زن یائسه باشد یا نزدیکی رخ نداده باشد ، زن برای انقضا یا بذل مدت عقد موقتش چقدر باید عده نگه دارد ؟ پاسخ آن است که در مورد زن یائسه و زنی که پیش از نزدیکی ، نکاح موقتش به پایان می رسد یا مرد مدت زمان باقی مانده را به او می بخشد ، مانند عقد دائم نیازی به نگه داشتن عده نیست .