مهر المثل زن

یکی از مهم ترین حقوق مالی زنان که به موجب عقد نکاح به ایشان تعلق می گیرد ، مهریه است که امروزه علاوه بر اینکه احکام قانونی مهریه مورد توجه است ، تعیین مهریه و میزان آن تا حد زیادی تحت الشعاع عرف و عادات نقاط مختلف کشور است . با این حال ، نکته مهمی که در مورد مهریه زن وجود دارد ، آن است که علی رغم تصور اکثر افراد مبنی بر لزوم تعیین مهریه ضمن عقد نکاح ، باید گفت که تعیین مهریه شرط لازم و ضروری برای صحت عقد نکاح نیست . به عبارت دیگر ، این امر امکان پذیر است که زوجین حین عقد ازدواج ، مهریه ای مشخص نکنند و یا تعیین مهریه را به بعد از عقد موکول نمایند . به همین دلیل ، گاهی به جای اینکه مهریه زن ضمن عقد نکاح تعیین شود ( مهر المسمی ) ،  وی مستحق مهریه ای است که به آن ، " مهر المثل " می گویند . به همین مناسبت ، در ادامه این مقاله قصد داریم به بررسی این سوال بپردازیم که مهر المثل در حقوق به چه مهریه ای گفته می شود ؟  برای پاسخ گویی به این سوال ، نخست به توضیح مهر المثل زن چیست پرداخته و در ادامه ، موارد تعیین مهر المثل بر اساس قانون مدنی را مورد بررسی قرار می دهیم .

مهر المثل زن چیست؟

همانگونه که در عرف مرسوم است ، زن و مرد هنگام عقد نکاح ، مهریه زن را تعیین می کنند که به این نوع مهریه ، مهر المسمی می گویند . با این حال ، گاهی مهریه زن به موجب قرارداد ازدواج یا همان عقد نکاح توسط طرفین عقد ( زوجین ) مشخص نشده است ؛ بلکه بر حسب عرف و عادات مختلف و همچنین با توجه به وضعیت زن و جایگاه وی از لحاظ زیبایی ، سن ، تحصیلات ، موقعیت خانوادگی و اجتماعی و مسائلی از این قبیل و با در نظر داشتن مقتضیات زمانی و مکانی مشخص می شود که به چنین مهریه ای ، " مهر المثل " گفته می شود . در خصوص اینکه مهرالمثل یعنی چه ، ماده 1091 قانون مدنی حائز اهمیت است که به موجب آن ، مهر المثل زن مشخص شده است . بر اساس این ماده : " برای تعیین مهر المثل ، باید حال زن از حیث شرافت خانوادگی و سایر صفات و وضعیت او نسبت به اماثل و اقران و اقارب و همچنین معمول محل و غیره در نظر گرفته شود " .

لذا بر اساس این ماده می توان گفت مبنای تعیین مهر المثل وضعیت خانوادگی و سایر صفات و خصوصیات زن می باشد . البته این خصوصیات و صفات را با خویشاوندان وی و همچنین سایر افرادی که در وضعیت وی هستند ، مورد سنجش قرار می دهند . به عنوان نمونه ، در صورتی که مهریه ای حین عقد مشخص نشده باشد ، این مطلب را مورد سنجش قرار می دهند که زن چه مدرک تحصیلی دارد ، جایگاه اجتماعی و خانوادگی وی چگونه است و سایر خویشاوندان ، دوستان و آشنایان وی که در این سطح و جایگاه فردی ، خانوادگی و اجتماعی قرار دارند ، معمولا چه میزانی از مهریه را برای عقد نکاح تعیین می کنند . لذا همانگونه که از نام مهر المثل مشخص است ، در نحوه تعیین مهر المثل ، امثال زن مانند دوستان و آشنایان وی مورد بررسی و سنجش قرار خواهند گرفت تا مبلغی تحت عنوان مهرالمثل تعیین گردد و واضح است که تعیین مهرالمثل به جای آنکه جنبه قراردادی داشته باشد ، جنبه عرفی و اجتماعی خواهد داشت . 

تعیین مهر المثل برای زن

در قسمت قبل به بررسی این سوال که مهرالمثل زن چیست و معنای مهرالمثل در حقوق یعنی چه پرداخته شد و همانگونه که اشاره گردید ، مهرالمثل زن در صورتی تعیین می شود که ضمن عقد نکاح ، زن و مرد مهریه مشخصی را بین خود قرارداد نکرده باشند . اما سوال مهمی که در ارتباط با مهر المثل زن وجود دارد ، آن است که در چه شرایطی اقدام به تعیین مهرالمثل برای زن می شود و اصولا در چه مواردی تعیین مهر المثل برای زن ضروری است ؟

در پاسخ به این سوال که شرایط و موارد تعیین مهرالمثل کدامند ، باید گفت که در برخی از مواد قانون مدنی ، شرایطی که در آن مهر مثل تعیین می شود ، مشخص شده اند که این موارد ، منبعث از فقه اسلامی هستند که ذیلا به برخی از مهم ترین این موارد تعیین مهرالمثل برای زن اشاره خواهیم کرد :

1 ) در صورتی که زن و مرد قبل از عقد نکاح اقدام به تعیین مهریه نکرده باشند و قبل از تعیین مهریه ، بین زوجین نزدیکی رخ داده باشد ، مهرالمثل برای زن تعیین خواهد شد .

2 ) در مواردی که توافق زوجین مبنی بر اینکه میزان مهریه چقدر است ، به دلایلی باطل بوده باشد ، میزان مهریه زن همان مهرالمثل وی خواهد بود .

3 ) در صورتی که عقد نکاح میان زوجین باطل بوده باشد و بین زن و مرد هم نزدیکی واقع شده باشد و زن از باطل بودن عقد نکاح مطلع نبوده باشد ، در این مورد هم به زن مهرالمثل تعلق خواهد گرفت .

با توجه به موارد مذکور ، در می یابیم که تعیین مهرالمثل برای زن در شرایطی امکان پذیر است که ضمن عقد نکاح مهریه زن مشخص نشده باشد و رابطه زناشویی میان زوجین به وقوع پیوسته باشد که در این صورت ، زن استحقاق دریافت مهرالمثل را خواهد داشت . در این خصوص ، زن برای تعیین مقدار مهر المثل خود می تواند به دادگاه خانواده مراجعه و دادخواست تعیین مهرالمثل تقدیم نماید .

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد مهر المثل زن به سایت عدل نوین مراجعه کنید . کارشناسان مرکز عدل نوین نیز آماده اند تا به سوالات شما عزیزان پاسخ دهند .