انواع مهریه اعم از مهرالمثل ، مهرالمتعه و مهرالمسمی

مهریه مالی است که از جانب مرد به زن داده می شود و نشانه احترامی است که مذهب و سنت برای زن قائل است و به همین دلیل است که زن از لحظه عقد مالک مهریه می شود و می تواند هر زمان بخواهد آن را مطالبه کند و هرگونه تصرفی را در آن انجام دهد ؛ چرا که مهریه در واقع مال زن محسوب می شود . مقررات راجع به مهریه در قانون مدنی از فقه شیعه گرفته شده است و بر همین اساس در مواد 1078 الی 1101 قانون مدنی به این موضوع پرداخته و انواع مهریه را بیان نموده است . از این رو در این مقاله قصد داریم تا انواع مهریه اعم از مهرالمسمّی ، مهرالمثل و مهرالمتعه را مطرح نموده و به شرایط تعلق آن به زن بپردازیم .

مهر المسمّی

مهرالمسمّی یکی از انواع مهریه است که در قانون مدنی تعریفی از آن ارائه نشده است ، اما آنگونه که از فقه و مواد قانون مدنی در مورد مهریه بر می آید ، می توان گفت مهرالمسمّی مال معین و مشخصی است که با توافق زن و شوهر تعیین می شود . در واقع مهرالمسمّی همان مهری است که اکثر افراد به هنگام انعقاد عقد ازدواج درباره آن توافق می کنند و آن را در سند ازدواج ثبت می کنند . همچنین زوجین می توانند شخصی را تعیین کنند تا میزان مهریه را مشخص کند که اصطلاحا به آن داور گفته می شود .  

مهم ترین نکته این است که در صورتی که در زمان عقد مهرالمسمّی تعیین شده باشد و مرد بخواهد همسر خود را طلاق دهد ، دو حالت متصور است :

- اگر طلاق بعد از رابطه زناشویی باشد ، زن مستحق دریافت تمام مهریه است .

- در صورتی که طلاق قبل از رابطه زناشویی اتفاق بیفتد ، زن تنها مستحق نصف مهریه خواهد بود .

مهر المثل

ممکن است که در زمان عقد دائم ، طرفین مهریه و میزان آن را تعیین نکرده باشند . اما اینکه مهریه به موجب توافق طرفین در زمان انعقاد عقد تعیین نشده باشد ، سبب نمی شود که زن حق خود را بابت مطالبه مهریه از دست بدهد و مستحق مهریه نباشد . بر اساس ماده 1093 قانون مدنی « هرگاه مهر در عقد ذکر نشده باشد  ... و مرد زن را بعد از نزدیکی طلاق دهد ، زن مستحق مهرالمثل خواهد بود » . بنابراین ، یکی از مهمترین مواردی که مهرالمثل به زن تعلق می گیرد این است که مهریه تعیین نشده باشد و مرد بعد از وقوع رابطه زناشویی بخواهد همسر خود را طلاق بدهد . 

در مواردی که مهریه به موجب عقد تعیین نشده باشد ، میزان مهریه بر حسب عرف و با توجه به وضعیت زن از لحاظ سن ، تحصیلات ، موقعیت خانوادگی و اجتماعی وی ، زیبایی و مواردی از این دست با در نظر گرفتن مقتضیات زمان و محل سکونت وی تعیین می شود . به موجب ماده 1091 قانون مدنی « برای تعیین مهرالمثل باید حال زن از حیث شرافت خانوادگی و سایر صفات و وضعیت او نسبت به امثال و اقران و اقارب و همچنین معمول محل و غیره در نظر گرفته شود » که بررسی این موارد برای تعیین میزان مهرالمثل ، از طریق کارشناس رسمی دادگستری انجام می شود .  

مهر المتعه

یکی دیگر از انواع مهریه که در قانون مدنی به آن پرداخته شده است مهرالمتعه می باشد . مطابق ماده 1093 قانون مدنی « هرگاه مهر در عقد ذکر نشده باشد و شوهر قبل از نزدیکی و تعیین مهر زن خود را طلاق دهد ، زن مستحق مهرالمتعه است » . مهرالمتعه مانند مهرالمثل ناظر به مواردی است که مهریه در زمان عقد و در سند ازدواج تعیین نشده باشد .  مهرالمتعه به موردی اختصاص دارد که مرد بخواهد زن را قبل از وقوع رابطه زناشویی طلاق بدهد .

همچنین بر اساس ماده 1094 قانون مدنی : " برای تعیین مهرالمتعه حال مرد از حیث غنا و فقر ملاحظه می شود " .  

بنابر آنچه گفته شد در تعیین مهرالمتعه سه نکته مد نظر قرار می گیرد :

1. مهریه در زمان عقد تعیین نشده باشد .

2. رابطه زناشویی بین زوجین رخ نداده باشد .

3. برخلاف مهر المثل که در تعیین میزان آن به وضعیت زن توجه می شود ، در تعیین مهرالمتعه وضعیت اقتصادی مرد در نظر گرفته می شود .

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد انواع مهریه به سایت عدل نوین مراجعه کنید . کارشناسان مرکز عدل نوین نیز آماده اند تا به سوالات شما عزیزان پاسخ دهند.