وصیت نامه شفاهی یا لفظی

بر اساس دین اسلام ، وصیت کردن عملی پسندیده و مستحب محسوب می شود و توصیه فراوانی به وصیت کردن توسط افراد و همچنین اجرای وصیت متوفی شده است ؛ اما گاهی علی رغم اینکه شخص متوفی به طور شفاهی یا زبانی برای ورثه خود یا نزد دیگران وصیت به انجام کار یا وصیت به بخشش مالی نموده است ، ورثه از انجام مورد وصیت خودداری کرده و به دلیل شفاهی بودن یا زبانی بودن وصیت از پذیرش آن خودداری می کنند . به همین دلیل در ادامه این مقاله قصد داریم به بررسی این سوال بپردازیم که وصیت نامه شفاهی یا لفظی چیست و قانون وصیت نامه شفاهی یا لفظی در حقوق ایران چه احکامی در خصوص وصیت شفاهی مقرر داشته است .

وصیت شفاهی یا لفظی چیست؟

بر اساس قانون مدنی ، وصیت عبارت است از اینکه شخصی تکلیف برخی از امور مالی و غیر مالی بعد از فوت خود را برای ورثه اش مشخص کرده باشد که با این تعریف ، می توان وصیت را به دو نوع وصیت عهدی ( درخواست انجام برخی امور به موجب وصیت نامه ) و وصیت تملیکی ( بخشش مالی به موجب وصیتنامه ) تقسیم بندی کرد و همانگونه که در مقاله تا چه میزان از اموال را می توان وصیت کرد بررسی گردید ، هر فرد تنها به میزان یک سوم از اموال خود را می تواند برای بعد از فوت خود وصیت کرده و به شخص یا امری اختصاص دهد . اما در قانون مدنی و قانون امور حسبی ترتیبات و احکام خاصی برای وصیت کردن و نحوه آن مورد پیش بینی قرار گرفته است که با عنایت به آنها در می یابیم که انواع وصیتنامه مورد قبول بر اساس قانون عبارت است از : وصیت خود نوشت ، وصیت سری و وصیت رسمی که هر یک از آنها با شرایط و احکام خاص خود در قانون امور حسبی مورد بررسی قرار گرفته است ؛ لکن یکی از انواع وصیت کردن که در عمل ممکن است به کرات مورد استفاده اشخاص قرار گیرد ، وصیتی تحت عنوان " وصیت شفاهی " است که به آن وصیت کردن زبانی یا لفظی هم گفته می شود . بنابراین در پاسخ به این سوال که وصیتنامه شفاهی چیست می توان گفت وصیت شفاهی یا وصیت زبانی نوعی از وصیت کردن است که بر خلاف وصیت کتبی ، بر روی فرم یا برگه خاصی نوشته نشده است و صرفا در جمع دیگران وصیت کردن انجام شده است و وصیت نامه ای تدارک دیده نشده است . به عنوان مثال پدر در جمع اعضای خانواده خود برای بعد از فوت خودش وصیتی کرده است و خانه ، زمین یا ملکی از خود را به نفع یک یا چند نفر از فرزندانش وصیت می کند و در این خصوص وصیت نامه ای نمی نویسد که در اینجا بحث اعتبار وصیت لفظی یا وصیت نامه شفاهی مطرح می شود که این موضوع در مقاله اعتبار وصیت نامه شفاهی در دادگاه مورد بررسی قرار گرفته است .

قانون وصیت شفاهی یا لفظی

در قسمت قبل به توضیح وصیت شفاهی و اینکه وصیت نامه شفاهی چیست پرداختیم ؛ اما در این قسمت قصد داریم قانون وصیت شفاهی و احکام وصیتنامه شفاهی در ایران را مورد بررسی قرار دهیم .

در قانون امور حسبی گاهی به علت شرایط خاصی که ممکن است اتفاق افتد ، انجام وصیت به صورت شفاهی مورد پیش بینی قرار گرفته است که بر اساس ماده 283 قانون مذکور ، در موارد فوق ‌العاده از قبیل جنگ یا خطر مرگ فوری و امراض مسری و مسافرت در دریا به این جهت که موصی ‌نمی ‌تواند به یکی از طرق مذکور در قانون ( رسمی ، سری و خودنوشت ) وصیت کند ، ممکن است وصیت به صورت شفاهی انجام گیرد که در این صورت ، وصیت کننده یا موصی باید در حضور دو نفر گواه یا شاهد وصیت خود را به صورت شفاهی اظهار داشته و یکی از آن دو گواه ، اظهارات شفاهی یا وصیت وی را با تعیین روز و ماه و سال و محل وقوع وصیت نوشته و موصی و گواه آن را امضا نمایند .

علاوه بر این ، امکان وصیت شفاهی در ماده 284 و 286 این قانون برای افراد نظامی نیز مورد پیش بینی قرار گرفته است که بر اساس آن ، افراد و افسران نظامی و کسانی که در ارتش اشتغال به کاری دارند ، در صورتی که جنگ شده باشد یا مأمور عملیات جنگی باشند و یا در محلی زندانی یا ‌محصور باشند که مراوده‌ای با خارج نباشد ، می‌ توانند نزد یک نفر افسر یا همردیف او با حضور دو گواه وصیت ‌خود را شفاها اظهار نمایند . لذا بر اساس قانون وصیت شفاهی تنها در دو حالتی که ذکر شده است معتبر خواهد بود و در صورتی که شرایط مذکور وجود نداشته باشد ، افراد باید وصیت خود را طبق یکی از حالات پیش بینی شده در این قانون و به صورت کتبی تنظیم نمایند . به همین دلیل است که بر اساس ماده 291 قانون امور حسبی هر وصیتی که به ترتیب مذکور در این قانون واقع نشده باشد ، در مراجع رسمی مانند دادگاه قابل پذیرش نیست . مگر اینکه اشخاص ذینفع در ترکه یعنی ورثه متوفی ، وصیت شفاهی یا زبانی متوفی را قبول داشته باشند و بخواهند آن را انجام دهند . 

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد وصیت نامه شفاهی یا لفظی به سایت عدل نوین مراجعه کنید . کارشناسان مرکز عدل نوین نیز آماده اند تا به سوالات شما عزیزان پاسخ دهند.