احکام خواستگاری در قانون مدنی

قبل از انعقاد عقد نکاح ، نخستین مرحله ای که سبب آشنایی زن و مردی با یکدیگر برای ازدواج می شود ، خواستگاری نام دارد که به معنای درخواست و تقاضای ازدواج می باشد . در کشور ما قوانین و مقررات ناشی از خواستگاری برای ازدواج بیشتر به صورت عرفی و نا نوشته می باشد و البته عرف هر منطقه و محل در خصوص این موضوع تاثیر گذار و اختلاف بر انگیز خواهد بود . با این حال ، خواستگاری معمولا پیشنهاد ازدواجی است که از طرف مرد به زن ارائه می شود و نشان دهنده قصد و تمایل وی برای تشکیل خانواده و زندگی مشترک است . به همین دلیل هم باید برخی از احکام شرعی در خصوص خواستگاری و همچنین دوران نامزدی رعایت شود که به عنوان یکی از مهم ترین احکام خواستگاری در شرع و قوانین ، می توان به موانع خواستگاری از زن اشاره کرد . 

احکام خواستگاری در قانون مدنی

معنای عرفی واژه خواستگاری با معنای قانونی آن مشابه بوده و به نوعی یکسان است . به طور کلی خواستگاری عبارت است از اینکه از زنی تقاضای ازدواج کنند و این مفهوم در قانون مدنی نیز به کار رفته است . بر اساس ماده 1034 قانون مدنی که تنها ماده ناظر بر احکام خواستگاری در قانون مدنی است ، در این مورد چنین پیش بینی شده :

" هر زنی را که خالی از موانع نکاح باشد ، می توان خواستگاری نمود " .

بر اساس این ماده ، در حالت کلی خواستگاری مرد از زن مجاز و بلا اشکال می باشد ؛ اما در برخی از موارد ممکن است خواستگاری از زن به لحاظ وجود موانعی امکان پذیر نباشد و در واقع به دلیل اینکه منعی بابت نکاح وجود دارد ، نمی توان خواستگاری انجام داد . با عنایت به فقه اسلامی و همچنین قانون مدنی ، در صورتی که زنی شوهر دار یا متاهل بوده و یا اینکه در ایام عده طلاق بوده و یا در مدت یا عده وفات باشد را نمی توان خواستگاری کرد . علاوه بر این ، ممنوعیت نکاح و ازدواج با محارم نسبی و سببی سبب شده است تا خواستگاری از آنها نیز با اشکال شرعی مواجه باشد ؛ لذا در ادامه قصد داریم قوانین و موانع خواستگاری از زن را با توجه به قانون مدنی و فقه اسلامی مورد بررسی قرار بدهیم که شامل خواستگاری از زن شوهر دار ، خواستگاری از زن در مدت عده و خواستگاری از محارم نسبی و سببی می باشد .

خواستگاری از زن شوهردار

در صورتی که زنی متاهل باشد و در قید زوجیت مرد دیگری باشد ، نمی توان از او خواستگاری کرد . عدم امکان خواستگاری از زن شوهر دار به لحاظ شرعی و عرفی به قدری شناخته شده و پر اهمیت است که نیازی به بیان حکم قانونی آن نیست ؛ با این حال در صورتی که شخصی از زن شوهردار خواستگاری کرده و با علم به اینکه زن متاهل است به این امر ادامه دهد ، می توان از او به جرم مزاحمت برای زنان شکایت کیفری کرد که بر اساس قانون مجازات اسلامی به حبس از دو تا شش ماه و تا 74 ضربه شلاق محکوم خواهد شد .

خواستگاری از زن در ایام عده

بر اساس قوانین در صورتی که مردی فوت کرده باشد ، همسر او موظف است به مدت 4 ماه و ده روز عده وفات نگه دارد و در طول مدت عده وفات ، زن اجازه ازدواج با دیگری را نخواهد داشت . همچنین در صورتی که زنی به طلاق رجعی از شوهر خود جدا شود ، باید به مدت سه ماه پس از عادت ماهیانه عده طلاق نگه دارد و در صورت تمایل ، پس از آن شوهر کند . لذا در حالت کلی امکان ازدواج زن در طول مدت عده وفات یا طلاق منتفی است و در صورتی که با زن در طول مدت عده ازدواج شود ، حکم ازدواج با زن شوهر دار را خواهد داشت .

با این حال پرسش اصلی آن است که آیا خواستگاری از زن در ایام عده مجاز است یا غیر ممکن ؟ پاسخ به این سوال در قانون داده نشده است ؛ با این حال اکثر فقها خواستگاری به تعریض ( کنایه ) را مجاز دانسته اند و خواستگاری به تصریح را ممنوع اعلام نموده اند و قانون مدنی نیز حمل به نظریت اکثریت فقها خواهد بود . 

خواستگاری از محارم نسبی و سببی

دسته دیگر از موارد ممنوعیت خواستگاری ، محارم نسبی و سببی هستند . محارم نسبی یا سببی به معنای خویشاوندانی هستند که ازدواج با آنها حرام است ؛ پس طبیعتا خواستگاری کردن از محارم نسبی و سببی نیز باطل خواهد بود . از جمله محارم نسبی مرد می توان به مادر ، مادر بزرگ مادری و پدری ، دختر ، نوه های دختری و پسری ، خواهر ، دختر برادر و دختر خواهر و نوادگان آنها ، عمه ، خاله ، عمه ها و خاله های پدر و مادر اشاره نمود . محارم سببی مردان نیز شامل نامادری او ، عروس او ، مادر زن و مادر بزرگ های همسر او ، دختر همسر ( از شوهر دیگر ) هستند که از این اشخاص نیز به دلیل ممنوعیت ازدواج نمی توان خواستگاری کرد .

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد احکام خواستگاری در قانون مدنی به سایت عدل نوین مراجعه کنید . کارشناسان مرکز عدل نوین نیز آماده اند تا به سوالات شما عزیزان پاسخ دهند.