شهادت دروغ و مجازات آن

شهادت به عنوان یکی از مهمترین دلایلی که می توان به وسیله آن یک دعوا را ثابت نمود ، نقش مهمی در نظام حقوقی و قضایی ما ایفا می نماید . چرا که تعداد زیادی از دعاوی مطرح شده در مراجع دادگستری را می توان به وسیله شهادت اثبات نمود .

اما گاهی اوقات شهادت بعنوان یکی از ادله اثبات دعوی دستمایه فریب و نیرنگ برخی اشخاص قرار می گیرد و این اشخاص با دریافت مبالغی اندک حاضر به ادای شهادت دروغ می شوند . به همین دلیل است که قانونگذار شهادت دروغ را جرم انگاری نموده است . به همین دلیل قصد داریم در این مقاله ابتدا به شرایط تحقق جرم شهادت دروغ پرداخته و در ادامه مجازات شهادت دروغ و جبران خسارت شهادت دروغ را مطرح کنیم .” عدم بیان حقایق ، مشمول مجازات شهادت دروغ نیست “

شرایط تحقق جرم شهادت دروغ

جرم شهادت دروغ از جمله جرایم عمدی محسوب می شود . چرا که در ابتدای ادای شهادت ، شاهد سوگند می خورد و در واقع نسبت به مفاد شهادت و عواقب آن آگاهی کامل دارد . به همین دلیل ، در صورتی که در شهادت خود دروغ بگوید ، مرتکب جرم شهادت کذب شده است .  

مطابق ماده 650 قانون مجازات اسلامی ، جرم شهادت کذب در صورتی محقق می شود که ادای شهادت در دادگاه و نزد مقامات رسمی صورت گرفته باشد . در واقع شرایط تحقق جرم شهادت دروغ را می توان شامل موارد زیر دانست :

اول اینکه شهادت دروغ باید در دادگاه صورت گرفته باشد ؛ به همین دلیل شهادتی که در خارج از دادگاه و مراجعی که به آنها دادگاه گفته نمی شود ، بیان شده باشد ، جرم شهادت دروغ را محقق نمی کند  بعنوان مثال ادای شهادت دروغ در مراجع انتظامی همچون کلانتری .

دوم آنکه شهادت دروغ علاوه بر اینکه باید در دادگاه باشد ، باید نزد مقامات رسمی نیز ادا شده باشد . بنابراین ، اگر شهادت نزد شخصی که این صلاحیت را ندارد ادا شده باشد ، نمی توان آن را جرم شهادت دروغ دانست .

البته بنابر نظریه اداره حقوقی قوه قضاییه ، مقامات رسمی اختصاص به مقامات قضایی ندارد . پس شهادت نزد سایر مقامات غیر قضایی که در قانون مشخص شده اند هم شهادت دروغ محسوب می شود . مثلاطبق ماده 49 قانون ثبت احوال اگر کسی در اداره ثبت احوال به دروغ شهادت دهد که فلان شخص صاحب فرزندی شده است و این شهادت موثر در صدور شناسنامه مورد شهادت گردد مشمول شهادت دروغ است .

همچنین ماده 2 قانون تخلفات ، جرایم و مجازات های مربوط به اسناد سجلی و شناسنامه ، ماده 15 قانون راجع به ورود و اقامات اتباع خارجه در ایران و ماده 10 قانون تصدیق انحصار وراثت نیز  مقاماتی را پیش بینی نموده اند که شهادت نزد آنها ، شهادت دروغ محسوب می گردد .

مجازات شهادت دروغ

شهادت دروغ شامل دو دسته ضمانت اجرای حقوقی و ضمانت اجرای کیفری می باشد که در برخی مواد قانونی به آنها اشاره شده است . به عنوان نمونه مجازات شهادت دروغ را می توان در ماده 650 قانون تعزیرات مشاهده نمود که بر اساس آن :  

- هرکس در دادگاه نزد مقامات رسمی شهادت دروغ بدهد ، به سه ماه و یک روز تا دو سال حبس و یا به یک میلیون و پانصد هزار تا دوازده میلیون ریال جزای نقدی محکوم خواهد شد .

- همچنین در صورتی که شهادت دروغ سبب اجرای مجازاتی  همچون دیه ( دیه شکستن استخوان) ، حدود ( حد شرب خمر ) یا قصاص ( اعدام ) بر فردی شود ، همان مجازات بر کسی که شهادت دروغ داده نیز اعمال می شود . به عنوان مثال ، اگر عده ای به جرمی که موجب قصاص است شهادت بدهند ، اما پس از اجرای قصاص ثابت شود که شهادت دروغ داده اند ، قاضی و مأمور اجرای حکم ضامن نیستند ؛ بلکه ادا کننده شهادت دروغ اعدام می شوند .

- بر اساس قانون آیین دادرسی کیفری ، در صورتی که بازداشت بر اثر اعلام مغرضانه جرم ، شهادت کذب و یا تقصیر مقامات قضایی باشد ، دولت پس از جبران خسارت می تواند به مسئول اصلی مراجعه نماید .

نکته مهمی که می توان در اینجا به آن اشاره کرد این است که بر اساس قانون اگر کسی به دروغ علیه دیگری شهادت بدهد و رأی دادگاه بر اساس شهادت دروغ او صادر شده باشد ( نه دلیل دیگری ) ، در این صورت می توان از طریق دیوان عالی کشور ، تقاضای اعاده دادرسی نمود . البته به این شرط که شهادت دروغ به موجب حکم قطعی اثبات شود .

” مجازات حبس ، جزای نقدی و جبران خسارت برای شهادت دروغ “

جبران خسارت ناشی از شهادت دروغ

مطابق قانون مدنی هر کس به دیگری خسارتی وارد کند ملزم است آن را جبران کند . به همین ترتیب اگر شهادت دروغ هم موجب خسارتی به فردی شود بایستی آن را  جبران نمود . علاوه بر این در قانون مواردی در خصوص جبران خسارت ناشی از شهادت دروغ پیش بینی شده است .

- در مواردی که دادگاه از شهود درخواست ادای شهادت کند و بعد معلوم شود که شهادت برخلاف واقع داده اند ، اعم از اینکه به نفع یا به ضرر یکی از طرفین باشد ، علاوه بر مجازات شهادت دروغ ، چنانچه شهادت خلاف واقع آنها موجب وارد آمدن خسارتی شده باشد ، به پرداخت آن نیز محکوم خواهند شد .

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد شهادت دروغ و مجازات آن، موارد و مهلت آن به سایت عدل نوین مراجعه کنید . کارشناسان مرکز عدل نوین نیز آماده اند تا به سوالات شما عزیزان پاسخ دهند.