شرایط اتیان سوگند بتی یا قاطع دعوا

بر اساس قانون آیین دادرسی مدنی ، در کنار سوگند تکمیلی و سوگند استظهاری ، یکی از مهم ترین انواع سوگند قضایی ، سوگند بتی یا سوگند قاطع دعوا می باشد که سوگند بتی به سوگندی گفته می شود که به وسیله آن ، ادعای مدعی حسب مورد ساقط و یا ثابت خواهد شد . به موجب ماده 270 قانون آیین دادرسی مدنی " در مواردی که صدور حکم دادگاه منوط به سوگند شرعی می باشد ، دادگاه به درخواست متقاضی ، قرار اتیان سوگند صادر می نماید " . بنابراین بر اساس این ماده صدور قرار اتیان سوگند و اتیان سوگند بتی یا قاطع دعوا در دادگاه منوط به وجود شرایطی است که تنها در صورت وجود چنین شرایطی مدعی باید سوگند بتی یا سوگند قاطع دعوا ادا کند . 

شرایط ماهوی اتیان سوگند بتی یا قاطع دعوا

با عنایت به قوانینی همچون قانون آیین دادرسی مدنی و قانون مدنی ، از جمله مهم ترین شرایط ماهوی ادای سوگند بتی یا سوگند قاطع دعوا می توان به موارد زیر اشاره نمود :

ادعا بدون دلیل باشد : هرگاه ادعای خواهان یا مدعی متکی به هیچ دلیلی نباشد و خوانده یا مدعی علیه منکر ادعا باشد ، تکلیف رد یا اثبات ادعا منوط به سوگند می شود . " هر گاه خوانده در پاسخ خواهان ، ادعایی مبنی بر برائت ذمه از سوی خواهان یا دریافت مال مورد ادعا یا صلح و هبه نسبت به آن و یا تملیک مال به موجب یکی از عقود ناقله نماید ، دعوا منقلب می شود و خواهان ، خوانده تلقی می شود و حسب مورد با آنان رفتار خواهد شد  " . بنابراین از جمله شرایط سوگند بتی یا قاطع دعوا آن است که اولا ادعایی وجود داشته باشد و ثانیا دلیل یا اماره ای بر صحت ادعا ارائه نشده و در پرونده وجود نداشته باشد . در این صورت ، مدعی می تواند حکم به دعوای خود را که مورد انکار مدعی علیه است ، منوط به قسم او نماید . در نتیجه هر گاه در اثبات ادعا دلیلی ارائه شده باشد ، مدعی علیه نمی تواند برای رد ادعا ، درخواست صدور قرار اتیان سوگند بتی یا قاطع دعوا نماید .

ادعا به شخص ادا کننده سوگند منتسب باشد : سوگند که به نوعی گواه گرفتن خداوند متعال بر امری است ، تنها از کسی می تواند خواسته شود که امر مورد ادعا منتسب به شخص او باشد و افزون بر آن ، یکی دیگر از شرایط تقاضای اتیان سوگند بتی یا قاطع دعوا آن است که وی باید از اصحاب دعوا نیز شمرده شود . بنابراین به موجب ماده 1327 قانون مدنی " در دعاوی بر صغیر و مجنون نمی توان قسم را بر ولی یا وصی یا قیم متوجه کرد ؛ مگر نسبت به اعمال صادره از آنها ، آن هم مادامی که به ولایت یا وصایت یا قیمومت باقی هستند " . علاوه بر این به موجب ماده 35 قانون آیین دادرسی مدنی " سوگند قابل توکیل نمی باشد " .

سوگند از اموری باشد که می تواند موضوع سوگند واقع شود : به موجب ماده 280 قانون آیین دادرسی مدنی " در حدود شرعی حق سوگند نیست ؛ مگر در سرقت که فقط در جنبه حق الناسی آن سوگند ثابت است ولی حد سرقت با آن سوگند ثابت نخواهد شد .

کسی که سوگند یاد می کند شرایط قانونی را داشته باشد : به موجب ماده 1329 قانون مدنی " قسم به کسی متوجه می گردد که اگر اقرار کند اقرارش نافذ باشد " . در نتیجه کسی که سوگند یاد می کند باید عاقل ، بالغ ، قاصد و مختار باشد .

شرایط شکلی اتیان سوگند بتی یا قاطع دعوا

در قسمت قبل به بررسی شرایط ماهوی اتیان سوگند بتی یا سوگند قاطع دعوا پرداخته شد ؛ اما علاوه بر شرایط ماهوی که در قوانین برای اتیان سوگند بتی پیش بینی شده است ، سوگند بتی یا قاطع دعوا در شرایطی واقع می شود که چند شرط شکلی نیز وجود داشته باشد که از جمله شرایط شکلی اتیان سوگند بتی یا قاطع دعوا می توان به موارد زیر اشاره کرد :

درخواست کننده سوگند بتی یا قاطع دعوا : سوگند بتی یا قاطع دعوا مستلزم درخواست مدعی ، یعنی طرفی است که ادعای او بی دلیل بوده و رد ادعا را منوط به سوگند مدعی علیه می نماید . بنابراین هر گاه مدعی فاقد بینه و گواه واجد شرایط باشد و مدعی علیه نیز منکر ادعای مدعی باشد ، قرار اتیان سوگند رد صورتی صادر می شود که مدعی درخواست نماید و تفاوتی هم ندارد که ادعا کننده در دادرسی خواهان یا خوانده شمرده شود . 

محتوای درخواست سوگند بتی یا قاطع دعوا : بر اساس ماده 285 قانون آیین دادرسی مدنی در صورتی که سوگند از سوی منکر باشد ، سوگند بر عدم وجود یا عدم وقوع ادعای مدعی یاد خواهد شد و چنانچه سوگند از سوی مدعی باشد ، سوگند بر وجود یا وقوع ادعا علیه منکر به عمل خواهد آمد . به هر حال باید مقصود درخواست کننده سوگند معلوم و صریح باشد که کدامیک از این امور است " . 

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد شرایط اتیان سوگند بتی یا قاطع دعوا ، موارد و مهلت آن به سایت عدل نوین مراجعه کنید . کارشناسان مرکز عدل نوین نیز آماده اند تا به سوالات شما عزیزان پاسخ دهند.