جعل مادی و معنوی چیست و مصادیق آن

بر اساس قانون آیین دادرسی مدنی ادعای جعل نسبت به سند عادی یا رسمی می تواند به شیوه های مختلفی صورت گیرد که یکی از شیوه های ادعای جعل نسبت به سند ، ادعای جعل به صورت تبعی می باشد که ادعای جعل تبعی خود به دو نوع جعل ساده یا با تعیین جاعل و جعل مادی و معنوی قابل تقسیم است . اما آنچه در این مقاله قصد داریم بررسی نماییم معنی جعل مادی و جعل معنوی یا مفادی با بررسی مصادیق آن بر اساس قانون مجازات اسلامی است ؛ به همین مناسبت ابتدا به بررسی جعل مادی و جعل معنوی یا مفادی پرداخته و سپس تفاوت جعل مادی و جعل معنوی را مورد بررسی قرار می دهیم .

جعل مادی و انواع آن

جعل مادی ارتکاب هر یک از اعمالی است که در ماده 523 قانون مجازات اسلامی تصریح شده است . مانند اینکه مدعی جعلی بودن سند ادعا نماید که مهر یا امضای او را جعل کرده اند و یا اینکه بدهی او را که در سند اصلی ده میلیون تومان بوده است، با " قلم بردن " در سند به صد میلیون تومان تغییر داده اند . برای شناخت بهتر نسبت به مفهوم و معنای جعل مادی لازم است که برخی از مهم ترین انواع و مصادیق جعل مادی مورد بررسی قرار گیرد . بر اساس ماده 523 قانون مجازات اسلامی جعل مادی با معنای جعل و تزویر بررسی شده است که بر اساس آن " جعل و تزویر عبارتند از ساختن نوشته یا سند یا ساختن مهر یا امضای اشخاص رسمی یا غیر رسمی خراشیدن یا تراشیدن یا قلم بردن ‌یا الحاق یا محو یا اثبات یا سیاه کردن یا تقدیم یا تاخیر تاریخ سند نسبت به تاریخ حقیقی یا الصاق نوشته ‌ای به نوشته دیگر یا به کار بردن مهر دیگری ‌بدون اجازه صاحب آن و نظایر این ها به قصد تقلب " . نکته مهمی که در ارتباط با جعل مادی وجود دارد آن است که ادعای جعل مادی می تواند به صورت جعل ساده یا جعل با تعیین جاعل باشد . 

جعل مفادی یا معنوی و انواع آن

جعل مفادی یا جعل معنوی ارتکاب هر یک از اعمالی است که عمدتا در ماده 534 قانون مجازات اسلامی آمده است ؛ مانند اینکه سر دفتر اسناد رسمی در سندی بر خلاف واقع بنویسد که فروشنده بهای معامله را دریافت کرده است . بر اساس این ماده " هر یک از کارکنان ادارات دولتی و مراجع قضائی و مامورین به خدمات عمومی که در تحریر نوشته ‌ها و قراردادهای راجع به وظایفشان ‌مرتکب جعل و تزویر شوند ، اعم از اینکه موضوع یا مضمون آن را تغییر دهند یا گفته و نوشته یکی از مقامات رسمی ، مهر یا تقریرات یکی از طرفین را ‌تحریف کنند یا امر باطلی را صحیح یا صحیحی را باطل یا چیزی را که بدان اقرار نشده است ، اقرار شده جلوه دهند علاوه بر مجازات‌های اداری و جبران ‌خسارت وارده به حبس از یک تا پنج سال یا شش تا سی میلیون ریال جزای نقدی محکوم خواهند شد " . نگاهی دقیق به این ماده مشخص می کند که جعل مفادی یا جعل معنوی صرفا در مورد اسناد رسمی قابل انجام است . چرا که اسناد عادی بر خلاف اسناد رسمی با دخالت مستقیم و توسط خود امضا کنندگان سند تنظیم می شوند و بنابراین هیچ یک از طرفین نمی تواند در چارچوب جعل مفادی ادعا کند که موضوع اشتباهی در سند صحیح جلوه داده شده است . البته هر یک از طرفین می تواند می تواند ادعا نماید که امور ذکر شده در سند عادی ، در حقیقت محقق نشده است . برای نمونه شخص می تواند ادعا کند که بر خلاف آنچه در سند عادی آمده است ، مبلغ معامله دریافت نشده است ؛ اما این موضوع با جعل شدن سند تفاوت دارد . در حالی که اگر در ضمن سندی رسمی مامور تنظیم کننده سند دریافت بهای معامله توسط مشتری را از قول خود بر خلاف واقع اعلام کند ، جعل معنوی صورت گرفته است . 

تفاوت جعل مادی و جعل معنوی

در قسمت قبل به بررسی مفهوم و انواع جعل مادی و معنوی پرداخته شد و همانگونه که اشاره شد ادعای جعل تبعی خواه به صورت مادی یا معنوی باشد ، علی القاعده مشمول احکام و پیامدهای واحدی است ؛ اما سوال مهم این است که جعل معنوی و جعل مادی در عمل چه تفاوتی با هم دارند ؟ بر اساس قانون آیین دادرسی مدنی ، شیوه رسیدگی به اصالت سند در ادعای جعل مادی و جعل معنوی یکسان نیست . در حقیقت در جعل مادی معمولا اموری مانند تطبیق امضای سند با امضای اسناد مسلم الصدور ، دقت در تراشیدگی و امثال آن مطرح می شود . در حالی که در ادعای جعل معنوی اصالت خط ، امضا و غیره ( محتویات سند ) مورد پذیرش طرفین است ؛ اما ادعا می شود که مفاد و عبارات سند ( مندرجات سند ) با آنچه که نزد مامور رسمی گفته یا واقع شده مخالف است . .

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد جعل مادی و معنوی چیست و مصادیق آن به سایت عدل نوین مراجعه کنید . کارشناسان مرکز عدل نوین نیز آماده اند تا به سوالات شما عزیزان پاسخ دهند .