تعریف اسناد الکترونیک و اعتبار سنجی آن

هنوز هم سند یکی از مهم ترین و رایج ترین دلیل ادعاهای طرفین دعوا در دعاوی غیر کیفری یا حقوقی محسوب می شود . در حقیقت ، در عقود و قراردادها که مبنای بیشتر روابط حقوقی افراد را تشکیل می دهند ، معمولا طرفین دلیل وجود چنین رابطه حقوقی را به قوت حافظه یک یا چند شاهد ، صداقت و عمر آنها واگذار نمی کنند ؛ بلکه با تنظیم سند ، دلیل وقوع عقد و قراردادی را که منعقد کرده اند را فراهم می کنند . در قانون مدنی ، قانون آیین دادرسی مدنی و مقررات ثبتی به تفصیل " سند و احکام مربوط به آن " مورد بحث قرار گرفته است ؛ اما امروزه بحث های مربوط به اسناد الکترونیکی ، ارزش و توان اثباتی آنها اهمیت قابل توجهی در روابط روزمره امروزین ایفا می کند و به همین دلیل در این مقاله قصد داریم سند الکترونیکی و اعتبار سنجی اسناد الکترونیکی در ایران را مورد بررسی قرار دهیم .

انواع سند بر اساس قانون

بر اساس ماده 1257 قانون مدنی " سند به نوشته ای گفته می شود که در مقام اثبات دعوا یا دفاع ، درخور استناد باشد " که بر اساس این ماده در می یابیم سند یکی از مهم ترین ادله اثبات دعوا در حقوق است . در تقسیم بندی اولیه مرسوم برای بررسی انواع سند ، آن را به دو نوع سند عادی و سند رسمی تقسیم می کنند که طبق تعریف کلی بر اساس ماده 1287 قانون مدنی می توان گفت " اسنادی که در اداره ثبت اسناد و املاک و یا دفاتر اسناد رسمی یا در نزد سایر مأمورین رسمی در حدود صلاحیت آنها و بر طبق مقررات قانونی تنظیم شده باشند ، رسمی است " و در صورتی که سندی ارکان یاد شده در ماده 1287 قانون مدنی یعنی تنظیم سند با دخالت مامور رسمی ، با صلاحیت داشتن مامور رسمی و رعایت مقررات قانونی را نداشته باشد ، به نوعی سند عادی محسوب خواهد شد . 

اسناد الکترونیک چیست

همانگونه که اشاره شد ، در قانون مدنی سند به نوشته ای گفته می شود که در مقام اثبات دعوا یا دفاع از خود قابل استناد باشد ؛ بنابراین تعریف سنتی از سند نشانگر آن است که سند حتما باید به صورت مادی بوده و تجسم بیرونی داشته باشد . اما گرایش های روزافزون به بهره گیری از وسایل الکترونیکی و فناوری های جدید نهایتا سبب شد تا در بسیاری از کشورها بحث مربوط به سند الکترونیکی و اعتبار آن از جنبه های حقوقی مورد بحث قرار گرفته و مقررات شایسته ای در ارتباط با آنها به تصویب برسد . در نظام حقوقی ایران ، تصویب قانون تجارت الکترونیکی در سال 1382 به این موضوع مهم پرداخت که بر اساس بند الف و ب ماده 2 این قانون ، سند الکترونیکی اینگونه تعریف شده است : " داده پیام هر نمادی از واقعه ، اطلاعات یا مفهوم است که با وسایل الکترونیکی ، نوری یا فناوری های جدید اطلاعات تولید ، فرستاده ، دریافت ذخیره یا پردازش می شود . داده پیام به وسیله اصل ساز ، تولید یا فرستاده می شود تا مخاطب آن را دریافت نماید . تولید کننده و فرستنده داده پیام آن را با امضای الکترونیکی امضا می کند " . 

اعتبار سنجی اسناد الکترونیک در ایران

در قسمت قبل به بررسی مفهوم و تعریف اسناد الکترونیکی در ایران بر اساس قانون پرداختیم ؛ اما موضوع مهمی که در مورد این اسناد وجود دارد ، میزان پذیرش ، اعتبار و توان اثباتی اسناد الکترونیکی به عنوان سند در دادگاه می باشد . این مطالب در ماده 12 الی 16 قانون تجارت الکترونیکی مورد بررسی قرار گرفته است . به عنوان مثال به موجب 12 این قانون توان اثباتی و اعتبار اسناد الکترونیکی در دادگاه مورد پذیرش قرار گرفته است که به موجب آن  : " اسناد و ادله اثبات دعوا ممکن است به صورت داده پیام بوده و در هیچ محکمه یا اداره دولتی نمی توان بر اساس قواعد ادله موجود ، ارزش اثباتی داده پیام را صرفا به دلیل شکل و قالب آن رد کرد " . بنابراین می توان گفت در نظام حقوقی ایران نیز اسناد الکترونیک جزء اسناد معتبر محسوب می شوند و در دادگاه و ادارات قابل استناد خواهند بود . لازم به ذکر است با توجه به تعاریفی که از اسناد رسمی و اسناد عادی ارائه شد ، اسناد الکترونیک جزء اسناد عادی محسوب می شوند و اعتبار سند عادی را خواهند داشت . 

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد تعریف اسناد الکترونیک و اعتبار سنجی آن به سایت عدل نوین مراجعه کنید . کارشناسان مرکز عدل نوین نیز آماده اند تا به سوالات شما عزیزان پاسخ دهند .