تشریفات و نحوه اتیان سوگند در دادگاه

بر اساس قانون آیین دادرسی مدنی ، سوگند یا قسم یکی از مهم ترین ادله اثبات دعوا محسوب می شود و برخی از مهم ترین دعاوی حقوقی و کیفری را می توان با سوگند اثبات نمود و انواع سوگند قضایی را می توان شامل سوگند بتی یا قاطع دعوا ، سوگند استظهاری و سوگند تکمیلی دانست ؛ البته اتیان سوگند در دادگاه صرفا در شرایطی مورد قبول قرار می گیرد که طبق شرایط و تشریفات شرعی و قانونی ادا شده باشد که تشریفات ادای سوگند در دادگاه و نحوه اتیان سوگند در دادگاه در شرع مشخص شده است و قانون آیین دادرسی مدنی و قانون مدنی نیز آنها را بیان داشته اند . 

به موجب ماده 270 قانون آیین دادرسی مدنی : " در مواردی که صدور حکم دادگاه منوط به سوگند شرعی می باشد ، دادگاه به درخواست متقاضی ، قرار اتیان سوگند صادر می نماید " ؛ البته اتیان سوگند در دادگاه منوط به وجود برخی شرایط قانونی است که صرفا در صورت وجود چنین شرایطی ، مدعی می تواند تقاضای اتیان سوگند کند و تکلیف اثبات یا رد ادعای خود را منوط به اتیان سوگند از سوی طرف مقابل نماید . از جمله شرایط ادای سوگند در دادگاه آن است که ادعای مدعی بدون دلیل بوده باشد و مدعی علیه نیز منکر چنین ادعایی بوده باشد . علاوه بر این ، ادعای مطرح شده باید به شخص ادا کننده سوگند منتسب باشد . بنابراین اتیان سوگند تنها از کسی می تواند درخواست شود که امر مورد ادعا منتسب به وی باشد . علاوه بر این ، کسی که از او تقاضای اتیان سوگند می شود ، باید جزء طرفین دعوا باشد . بنابراین به موجب ماده 1327 قانون مدنی " در دعاوی بر صغیر و مجنون نمی توان قسم را بر ولی یا وصی یا قیم متوجه کرد ؛ مگر نسبت به اعمال صادره از آنها ، آن هم مادامی که به ولایت یا وصایت یا قیمومت باقی هستند " . 

تشریفات و نحوه اتیان سوگند در دادگاه

پس از اینکه شرایط اتیان سوگند در دادگاه را بررسی نمودیم ، لازم است که نحوه اتیان سوگند در دادگاه و تشریفات ادای قسم را مورد بررسی قرار دهیم . در ماده 281 قانون آیین دادرسی مدنی شیوه ادای سوگند در دادگاه یا نحوه اتیان سوگند مشخص شده است و از آن جهت  که سوگند در دادگاه یکی از ادله اثبات دعوای شرعی و قانونی می باشد ، نحوه ادای قسم در دادگاه صرفا باید به همان شیوه ای صورت گیرد که در شرع و به تبع آن قانون مشخص شده است . بر اساس این ماده : " سوگند باید مطابق قرار دادگاه و با لفظ جلاله ( والله – بالله – تالله ) یا نام خداوند متعال به سایر زبان ها ادا گردد و در صورت نیاز به تغلیظ ، دادگاه کیفیت آن را از حیث زمان ، مکان و الفاظ تعیین می نماید . در هر حال فرقی بین مسلمان و غیر مسلمان در ادای سوگند به نام خداوند متعال نخواهد بود . مراتب اتیان سوگند صورت جلسه می گردد " . در خصوص اتیان سوگند در دادگاه بر اساس این ماده می توان گفت نحوه اتیان سوگند در دادگاه همانی است که در این ماده مشخص شده است و سوگند باید با لفظ جلاله و یا نام خداوند به سایر زبان ها بیان شود و در هر حال فرقی بین مسلمانان و غیر مسلمانان در خصوص ادای قسم با نام خداوند وجود ندارد . به عنوان مثال مسیحیان به عنوان اشخاص غیر مسلمان نیز باید با نام خداوند متعال سوگند یاد کنند و نمی توانند به غیر خداوند تعالی سوگند یاد کنند .

علاوه بر این در خصوص نحوه اتیان سوگند در دادگاه ماده 1328 قانون مدنی مقرر داشته است که : " دادگاه می تواند نظر به اهمیت موضوع دعوا و شخصیت طرفین و اوضاع و احوال موثر مقرر دارد که قسم با انجام تشریفات خاص مذهبی یاد شود یا آن را به نحو دیگر تغلیظ نماید " .

لازم به ذکر است که بر اساس تبصره این ماده در صورتی که شخصی که باید سوگند یاد کند تشریفات خاص نحوه ادای سوگند توسط دادگاه و سوگند تغلیظ شده دادگاه را نپذیرد ، این امر نکول سوگند محسوب نمی شود ؛ چرا که بر اساس این ماده : " چنانچه کسی که قسم به او متوجه شده ، تشریفات خاص یا تغلیظ سوگند را قبول نکند و قسم بخورد ، ناکل محسوب نمی شود " .  

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد تشریفات و نحوه اتیان سوگند در دادگاه در کانال تلگرام آیین دادرسی و ادله اثبات دعوا عضو شوید . کارشناسان مرکز عدل نوین نیز آماده اند تا به سوالات شما عزیزان پاسخ دهند .