صورتجلسه بیست و دومین جلسه شورای عالی هماهنگی ترافیک شهرهای کشور

بیست و دومین جلسه شورای عالی هماهنگی ترافیک شهرهای کشور

براساس دعوتنامه شماره 6576/37 مورخ 77/10/26، جلسه شورای عالی هماهنگی ترافیک شهرهای کشور در تاریخ 77/10/30 پس از حضور اعضای محترم، در ساعت 18 تشکیل گردید.
در آغاز جلسه، دبیر شورای عالی، گزارشی در خصوص دستور کار جلسه و چگونگی تهیه و تدوین دستورالعمل اجرایی وضعیت اضطراری آلودگی هوا ارائه و پس از بحث و تبادل نظر در مورد هر یک از موارد دستور کار جلسه به شرح زیر تصمیم گیری شد:
1. دستورالعمل اجرایی وضعیت اضطراری آلودگی هوا در 7 صفحه تصویب شد که متن به امضای اعضا می رسد.
2. بنا به پیشنهاد سازمان حفاظت محیط زیست، روز 29 دی ماه به عنوان روز هوای پاک تعیین و از کلیه وزارتخانه ها، ارگان های دولتی، نظامی و نهادهای انقلاب اسلامی و عموم شهروندان محترم تهرانی درخواست گردید ضمن خودداری از انجام سفرهای غیرضروری در صورت نیاز به انجام سفر، حتی المقدور از وسایل حمل و نقل عمومی استفاده نمایند و با سازمان حفاظت محیط زیست همکاری لازم را معمول دارند.
همچنین مقرر گردید در روز هوای پاک:
الف) اداره کل راهنمایی و رانندگی تهران نسبت به جلوگیری از تردد خودروهای مجاز با کمتر از ظرفیت تعیین شده و الزام آنان به تردد با حداکثر ظرفیت قانونی در محدوده ممنوعه ترافیک اقدام نماید. بدیهی است خودروهای عمومی از این قاعده مستثنی هستند.
ب) شرکت واحد اتوبوسرانی تهران و حومه موظف گردید با افزایش 300 دستگاه اتوبوس و تخصیص مناسب آن، سفرهای افزوده شده در حوزه شهر تهران و به ویژه محدوده طرح ترافیک و اطراف آن را پاسخ دهد.
3. باتوجه به تأکید ریاست محترم جمهوری، صدور مجوز یک روزه ورود به محدوده ممنوعه از این تاریخ ملغی می باشد.
4. چگونگی صدور و تحویل مجوزهای ورود به محدوده ممنوعه از سوی سازمان حمل و نقل و ترافیک تهران به صورت جدی از طریق دبیرخانه شورای عالی بازرسی گردد و گزارش مربوطه در جلسه آتی شورای عالی ارائه شود.

معاون عمرانی وزیر کشور- احمد خرم

وزارت کشور
معاونت هماهنگی امور عمرانی
دفتر حمل و نقل ودبیرخانه شورای عالی هماهنگی ترافیک شهرهای کشور

دستورالعمل اجرایی وضعیت اضطراری آلودگی هوا به علت کیفیت خاص جوی و پایداری وارونگی دما
موضوع ماده 7 قانون نحوه جلوگیری از آلودگی هوا مصوب 74/2/3

مصوب بیست و دومین جلسه شورای عالی هماهنگی ترافیک شهرهای کشور دی ماه 1377

مقدمه
با افزایش جمعیت و توسعه شهرهای بزرگ، منابع آلوده کننده هوا از جمله خودروها، مراکز صنعتی و کارخانه ها و منابع گرمایش خانگی به طور روزافزون رشد نموده و سبب آلودگی هوای این شهرها می گردد. بدون شک نبود قاعده و روش مشخص برای نظارت و کنترل بر منابع آلاینده هوا و نحوه استفاده از آنها، به بروز فجایع زیست محیطی منجر خواهد شد. به همین دلیل قانون نحوه جلوگیری از آلودگی هوا در تاریخ 74/4/3 به تصویب مجلس محترم شورای اسلامی رسید. ماده 7 این قانون به شرح زیر می باشد:
«در مواقع اضطراری که به علت کیفیت خاص جوی، آلودگی هوای شهرها به حدی برسد که به تشخیص وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، سلامت انسان و محیط زیست را به شدت به مخاطره بیندازد، سازمان حفاظت محیط زیست با همکاری وزارت کشور (شهرداری ها و نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران) ممنوعیت یا محدودیت های موقت زمانی، مکانی و نوعی را برای منابع آلوده کننده برقرار نموده و بلافاصله مراتب را از طریق رسانه های همگانی به اطلاع عموم خواهد رسانید. با برطرف شدن وضعیت اضطرار و کاهش آلودگی هوا، سازمان نسبت به رفع ممنوعیت و محدودیت برقرار شده اقدام و مراتب را به نحو مقتضی به اطلاع عموم خواهد رسانید.»
در روزهای زیادی از سال به خصوص فصول سرما، در بسیاری از شهرهای بزرگ کشور به دلیل وقوع پدیده وارونگی دما، پتانسیل آلودگی هوا به شدت بالا رفته و شـرایطی که مشمول ماده 7 قانون نحوه جلوگیری از آلودگی هوا می باشد، ایجـاد می گردد.
بر این اساس و با عنایت به آیین نامه اجرایی تبصره 6 همین قانون در بیستمین جلسه شورای عالی هماهنگی ترافیک شهرهای کشور (که در تاریخ 77/9/24 به درخواست سازمان حفاظت محیط زیست و به دنبال اعلام وضعیت اضطراری توسط وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، تشکیل گردید)، دبیرخانه شورای عالی موظف گردید با همکاری نهادها و ارگان های عضو نسبت به مطالعه و تهیه دستورالعمل اجرایی شرایط بحران آلودگی هوا، اقدام نماید.
در همین راستا ضمن نظرخواهی از کلیه دست اندرکاران و تشکیل جلسات متعدد کارشناسی و با جمع آوری اطلاعات و بررسی نمونه های تجربه شده مشابه در کشورهای دیگر، نحوه ارتباط و وظایف نهادها و ارگان های مربوط در شرایط پایداری وارونگی دما و آلودگی بیش از حد استاندارد، تعیین و اقدامات مقتضی در سه سطح مختلف عملکردی با گزینه های متناسب با آن شرایط، بررسی و تصمیماتی اتخاذ گردید.
لازم به یادآوری است که در این جلسات بر تقویت ناوگان حمل و نقل همگانی و کاهش تقاضای سفر به عنوان راه حل های اساسی معضلات ترافیکی و همچنین انجام معاینه فنی و معاینه خروجی اگزوز خودروها، و به علاوه تلاش برای گازسوز نمودن خودروهای دولتی، شرکت ها و سازمان های اتوبوسرانی و تاکسیرانی، و خودروهای شخصی با پرداخت تسهیلات لازم از طریق سیستم بانکی و حذف خودروهای مستهلک (با بیش از 20 تا 25 سال عمر) از مجموعه حمل و نقل شهری کشور که بالطبع منجر به کاهش چشمگیر آلودگی هوا و تردد سریع تر و ایمن تر خواهد شد، تأکید شد. البته این روش ها در میان مدت و بلندمدت ثمربخش بوده و برای شرایط بحران باید راه هایی که آثار سریع تری را به دنبال داشته باشد نیز مشخص شود.
بایـد به این نکته توجه داشت که استفاده از خودروی شخصی نه یک حق بلکه امتیـازی
است که از سوی جامعه به افراد واگذار شده است و در صورتی که استفاده از این خودرو منافع جمعی را به خطر بیندازد، می بایست این امتیاز را سلب نموده و یا محدودیت هایی برای آن ایجاد کرد. براساس این نگرش، در روش های کوتاه مدت، مقابله با بحران آلودگی هوا، محدودیت های مخلتفی برای استفاده از خودروهای شخصی اعمال می گردد.

نحوه ارتباط و وظایف نهادها و ارگان های مربوط، در شرایط پایداری وارونگی دما و آلودگی بیش از حد استاندارد

1. سازمان هواشناسی بروز پدیده وارونگی دما را برای حداقل 48 ساعت آینده پیش بینی می کند. در صورت احتمال وقوع پایداری وارونگی دما، بلافاصله به:
* وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی:
- اداره کل بهداشت محیط و حرفه ای (در تهران)،
- معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی، خدمات بهداشتی درمانی استان، واحد بهداشت محیط (در استان ها)
* وزارت کشور: استانداری ها
* سازمان حفاظت محیط زیست: ادارات کل محیط زیست استان
اطلاع داده می شود.
تبصره: در تهران علاوه بر اداره کل بهداشت محیط و حرفه ای، اداره کل محیط زیست تهران و استانداری، مراتب به اطلاع وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، سازمان حفاظت محیط زیست و وزارت کشور نیز خواهد رسید.
2. وزارتخانه ها و سازمان یاد شده و واحدهای تابعه آنها، پس از اطلاع از احتمال وقوع پایداری وارونگی دما، با استفاده از ایستگاه های سنجش آلودگی هوا که در اختیار دارند، میزان مواد آلاینده هوا را اندازه گیری نموده و نتایج سنجش خود را هر 6 ساعت یک بار که از ساعت 9:30 صبح آغاز می گردد برای وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی (کمیته بهداشت هوا) و سازمان هواشناسی کشور (و یا ادارات مربوط در استان ها) ارسال می کنند.
تبصره 1: شهرداری هایی که مجهز به دستگاه سنجش آلودگی هوا می باشند، نیز با دریافت گزارش از سازمان هواشناسی (و یا ادرات مربوط در استان ها)، نتایج سنجش را به وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی (کمیته بهداشت هوا) و سازمان هواشناسی کشور (و یا ادارات مربوط در استان ها) اعلام می کنند.
تبصره 2: وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی (اداره کل بهداشت محیط و حرفه ای در تهران و معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی، خدمات بهداشتی درمانی استان، واحد بهداشت محیط در استان ها) بلافاصله پس از دریافت پیش بینی سازمان هواشناسی مبنی بر احتمال وقـوع پایداری وارونگی دما، کمیته بهداشت هوا را مطلع می سازد. این کمیته تا دریافت اطلاعات مربوط به میزان آلاینده های هوا، مقدمات اقدامات بعدی خود را فراهم می کند.
3. کمیته بهداشت هوا بلافاصله پس از دریافت اطلاعات مربوط به میزان آلاینده های هوا که به طور منظم هر 6 ساعت یک بار دریافت می کند، میزان شاخص استاندارد آلودگی هوا (PSI) را تعیین کرده و به ترتیب زیر اعلام وضعیت می کند و مراتب را به اطلاع سازمان حفاظت محیط زیست (ادارات کل محیط زیست استان)، وزارت کشور (استانداری ها) و سازمان هواشناسی کشور (و یا ادارات مربوط در استان ها) می رساند.
الف) 250 <PSI< 100 اعلام وضعیت هشدار
ب) 350 ≤PSI< 250 اعلام وضعیت اضطرار
پ) 350 PSI≥ اعلام وضعیت بحران
تبصره: در صورتی که کمیته بهداشت هوا، اطلاعات متفاوتی از میزان آلاینده های هوا دریافت کند، اطلاعات ارسالی از سوی ادارات کل حفاظت محیط زیست استان ها را ملاک عمل خواهد داد.
4. پس از اعلام هر یک از وضعیت های سه گانه هشدار، اضطرار و بحران به سازمان حفاظت محیط زیست (ادارات کل محیط زیست استان) و وزارت کشور (استانداری ها)، کمیته نظارت و هماهنگی مواقع اضطراری آلودگی هوا، مرکب از نمایندگان تام الاختیار سازمان حفاظت محیط زیست، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، وزارت کشور و سازمان هواشناسی کشور، با مسئولیت استانداری تشکیل می شود تا تصمیمات لازم را براساس این دستورالعمل اتخاذ و نتایج صرفاً از طریق دبیر کمیته به اطلاع سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران و خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران و سایر نهادهای ذیربط برای انجام اقدامات مربوط برساند و بر اجرای صحیح تصمیمات توسط ارگان های ذیربط نظارت کند. پس از عادی شدن وضعیت و اتخاذ تصمیم در کمیته نظارت و هماهنگی، اعلام وضعیت عادی و رفع محدودیتها و ممنوعیت ها توسط دبیر کمیته و از طریق سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران و خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران انجام می پذیرد.
تبصره: دبیرخانه این کمیته در استانداری ها مستقر و دبیر آن مدیر کل حفاظت محیط زیست استان خواهد بود. نمودار مراحل یاد شده در صفحه بعد ارائه شده است.
نمودار نحوه ارتباط و وظایف نهادها و ارگان های مربوط، در شرایط پایداری وارونگی دما و آلودگی بیش از حد استاندارد هوا

اقدامات در وضعیت هشدار*
توصیه به مردم، از طریق سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران و خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران و سایر روش های اطلاع رسانی.
1. مشارکت عمومی و خودداری از هرگونه فعالیت که منجر به افزایش آلودگی هوا می شود از جمله: روشن کردن آتش در معابر، سوزاندن لاستیک، عملیات قیرکاری و نظایر آن
2. کاهش فعالیت بیماران قلبی و ریوی و مبتلا به آسم، به خصوص در فضای باز
3. عدم خروج غیرضروری از منزل
4. استفاده از ماسک استاندارد
5. استفاده از مواد غذایی مناسب (برای این شرایط)
6. استفاده بهینه در مصرف سوخت و وسایل حرارتی (آبگرمکن، بخاری و...) و کاهش درجه حرارت در فضاهای مسکونی، تجاری و اداری
7. کاهش استفاده از وسایل نقلیه شخصی و استفاده از وسایل همگانی و هم پیمایی
8. تنظیم موتور خودروها
9. دقت در هنگام سوخت گیری در جایگاه ها و جلوگیری از سرریز شدن بنزین و سایر سوخت ها
توصیه به ادارات و ارگان ها در اسرع وقت و از طریق دورنگار و یا سایر شیوه های ممکن اطلاع رسانی
1. سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران و خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران:
* انتقال سریع پیام ها و اطلاعیه های کمیته نظارت و هماهنگی، توصیه و جلب همکاری و مشارکت عمومی
2. وزارت آموزش و پرورش:
* آماده سازی و اطلاع رسانی به دانش آموزان و انجام اقدامات پیشگیرانه نظیر کاهش حضور دانش آموزان در فضای باز، کاهش فعالیت های بدنی و...
3. ادارات راهنمایی و رانندگی و امور حمل و نقل نواحی انتظامی:
* کنترل دقیق تر خودروهای فاقد برگ معاینه (برچسب) و خودروها و موتورسیکلت هایی که آلایندگی قابل رویت دارند.
* کنترل دقیق تر محدوده طرح ترافیک در تهران و شهرهایی که دارای محدوده مصوب ترافیک خواهند شد.
4. ادارات، ارگان ها و سازمان های دولتی، نظامی و نهادهای انقلاب اسلامی:
* استفاده کمتر از خودروهای دولتی از طریق کاهش مأموریت های غیرضروری و ترغیب هم پیمایی
* تأکید بر انجام معاینه فنی خودروها
5. شهرداری ها:
* انعکاس اخبار ترافیکی از طریق مراکز کنترل ترافیک و همکاری با صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران و انتشار آگهی برای اطلاع همگان از محدوده ها و ساعات ممنوعه تردد
* خودداری از فعالیت هایی که در معابر موجب افزایش آلودگی هوا می گردد.
این اقدامات پس از تصمیم گیری در کمیته نظارت و هماهنگی به مورد اجرا گذارده می شود.

اقدامات در وضعیت اضطرار*
در وضعیت اضطرار، علاوه بر توصیه هایی که در وضعیت هشدار صورت می پذیرد، اقدامات عملی زیر متناسب با شرایط هر شهر، توسط نهادها و سازمان های ذی ربط انجام خواهد شد:
1. ادارات راهنمایی و رانندگی و امور حمل و نقل نواحی انتظامی:
* اعمال محدودیت های نوع خودرو و زمان، در یکی از محدوده های مصوب ترافیکی
تبصره: محدوده ها، ساعات ممنوعه و خودروهای مجاز براساس آیین نامه اجرایی تبصره ماده 6 قانون نحوه جلوگیری از آلودگی هوا مصوب 14/2/76 و اصلاحیه مورخ 18/9/77 همین آیین نامه، که قبلاً به تأیید شورای هماهنگی ترافیک استان و تصویب وزیر کشور رسیده باشد، تعیین می شوند.
* ممنوعیت حرکت سواری های تک سرنشین در یکی از محدوده ها
* تردد نوبتی (زوج و فرد یا دیگر روش ها) خودروهای دارای مجوز تردد در محدوده
* تردد نوبتی (زوج و فرد یا دیگر روش ها) کلیه خودروها در یکی از محدوده ها
* جلوگیری از تردد کلیه سواری ها و موتورسیکلت ها با آلایندگی قابل رویت
تذکر: گشت انتظامی، گشت اتوبوسرانی و تاکسیرانی، تاکسی ها، مؤسسات تاکسی سرویس، خودروهای فوریت های پزشکی، پزشکان، جانبازان، بیماران خاص، خودروهای امداد (آتش نشانی، امداد آب، برق، پست، مخابرات) و خودروهای حمل زباله شهرداری ها از محدودیت های اعمال شده در این شرایط مستثنی می باشند.
2. شهرداری ها:
* عدم صدور مجوز روزانه ورود به محدوده
3. وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی:
* استقرار مراکز سیار بهداشتی در چهارراه ها و مراکز شلوغ و آلوده تر
ادارات و سازمان های خدماتی:
* استفاده از ماسک استاندارد توسط پرسنل خدمت (راهنمایی و رانندگی، شهرداری و...)
* تعطیلی مهد کودک ها (از طریق ادارات بهزیستی)
4. وزارت آموزش و پرورش:
* تعطیلی مراکز پیش دبستانی، دبستان ها و مدارس راهنمایی
5. ادارات، ارگان ها و سازمان های دولتی، نظامی و نهادهای انقلاب اسلامی:
* تأخیر دو ساعته در شروع یا پایان کار مراکز اداری
* تشویق اولیای دانش آموزان (مشغول به تحصیل در مراکز پیش دبستانی، دبستان ها و مدارس راهنمایی) و کودکانی که به مهد کودک می روند، به گرفتن مرخصی و همکاری مدیران با کارکنان در این زمینه
6. وزارت صنایع و سازمان حفاظت محیط زیست:
* تعطیلی موقت کارخانه ها و مراکز آلوده کننده شهر
7. شرکت ها و سازمان های اتوبوسرانی (شهرداری ها):
* تطبیق ساعات کار اتوبوسرانی با ساعات کار اداری و مراکز آموزشی
* به کارگیری حداکثر توان ناوگان اتوبوسرانی شهری در جابه جایی مسافر
این اقدمات پس از تصمیم گیری در کمیته نظارت و هماهنگی به مورد اجرا گذارده می شود.

اقدامات در وضعیت بحران*
در وضعیت بحران، علاوه بر توصیه هایی که در وضعیت هشدار صورت می پذیرد، اقدامات وضعیت اضطرار به شرح زیر تشدید خواهد شد:
1. ادارات راهنمایی و رانندگی و امور حمل و نقل نواحی انتظامی:
* ممنوعیت کامل تردید خودروهای دارای پلاک شخصی به استثنای خودروهای گازسوز، در بزرگ ترین محدوده ترافیکی مصوب
تبصره 1: موارد استثناء که نیاز به تردد دارند (بیماران و...) به تشخیص ادارات راهنمایی و رانندگی مجاز به تردد می باشند.
تبصره 2: حمل و نقل همگانی اعم از اتوبوس های شرکت ها و سازمان های اتوبوسرانی، به علاوه اتوبوس ها و مینی بوس های تحت پوشش آنها، تاکسی ها و مؤسسات تاکسی سرویس (تاکسی تلفنی) مجاز به تردد و جابه جایی مسافران می باشند.
2. وزارتخانه های «آموزش و پرورش»، «فرهنگ و آموزش عالی»، «بهداشت، درمان و آموزش پزشکی» و «دانشگاه آزاد اسلامی»:
* تعطیلی کلیه مراکز آموزشی
3. ادارات، ارگان ها و سازمان های دولتی، نظامی و نهادهای انقلاب اسلامی:
* تعطیلی موقت کلیه مراکز اداری (به استثنای مراکزی که در روزهای تعطیل نیز لازم است به فعالیت خود ادامه دهند)
تذکر: لازم است نهادها و سازمان هایی که به مردم خدمات ارائه می دهند، ترتیبی اتخاذ نمایند که این تعطیلی کمترین مشکلات را برای مراجعان ایجاد کند.
این اقدامات پس از تصمیم گیری در کمیته نظارت و هماهنگی به مورد اجرا گذارده می شود.